Nhà thơ Thanh Hải
Thi phẩm lục bát
Bài ca nghĩa quân
Đất ta chúng cướp, chúng cày
Nhà ta chúng phá, chúng xây bốt đồn
Khóc không tan hết oán hờn
Van xin đâu phải con đường ta đi.
Ta không phải sống vì bom đạn
Ta vốn không bạn với chiến tranh
Nhưng vì chúng cậy đao binh
Bắt ta nô lệ ta đành chịu sao?
Ta vùng dậy súng đao ta giữ
Lấy đất cày, lấy chợ, lấy sông
Giặc kia gian ác hung hăng
Đầu rơi quyết trả lại bằng đầu rơi.
Vì chúng vẫn quen nòi xâm lược
Tan mồ cha lại rước voi dày
Thì ta súng chặt trong tay
Đánh ta lũ chúng như ngày năm xưa.
Đêm đêm đi dưới rặng dừa
Nghe quê hương chuyển những giờ tiến công
Bừng bừng ánh mắt nghĩa quân
Nhìn sao ôm cả trời hồng bao la
Chân đồn cất mãi lời ca
Đem xương máu giữ quê nhà mến thương.
Nhạc hay khúc hát lên đường
(12-1961)
Cháu nhớ Bác Hồ
Đêm nay bên bến Ô Lâu
Cháu ngồi cháu nhớ chòm râu Bác Hồ
Nhớ hình Bác giữa bóng cờ
Hồng hào đôi má, bạc phơ mái đầu
Mắt hiền sáng rực như sao
Bác nhìn tận đến Cà Mau sáng ngời
Nhớ khi trăng sáng đầy trời
Trung thu bác gởi những lời vào thăm
Nhớ ngày quê cháu tan hoang
Lụt trôi, Bác gởi lúa vàng vào cho
Nhớ khi nhà cháu ra tro
Bác đưa bộ đội về lo che giùm
Bác ơi nhớ mấy cho cùng
Ngoài xa Bác có thấu lòng cháu không.
Đêm đêm cháu những bâng khuâng
Giở xem ảnh Bác cất thầm bấy lâu
Nhìn mắt sáng, nhìn chòm râu
Nhìn vầng trán rộng, nhìn đầu bạc phơ
Càng nhìn càng lại ngẩn ngơ
Ôm hôn ảnh Bác mà ngờ Bác hôn
Bác ơi dù cách núi non
Mà hình Bác vẫn trong lòng không xa
Giặc kia muốn cắt sơn hà
Mà miền
Hướng về sắc đỏ ngọn cờ
Về ngày Nam Bắc cõi bờ liền nhau.
Đêm nằm cháu những chiêm bao
Ngày vui thống nhất Bác vào miền
Cổng chào dựng chật đường quan
Bác đến đình làng Bác đứng trên cao
Bác cười thân mật biết bao
Bác dặn đồng bào cặn kẽ từng câu
Ung dung Bác vuốt chòm râu
Bác xoa đầu cháu, Bác âu yếm cười.
Đêm nay trăng lại sáng rồi
Trung thu nhớ bác cháu ngồi cháu trông
Ngoài xa nghe tiếng trống rung
Nghe những nhi đồng nhảy múa hò reo
Bác chắc cũng nhớ cháu nghèo
Miền
(8-1956)
Sang đò đêm mưa
Trời mưa, mưa mãi là mưa
Má ơi sao má chẳng đưa vào bờ?
Con đò lơ lửng lửng lơ
Trời mưa ướt cả thân già má ơi!
Má rằng: con ở trong mui
Cứ ngồi cho ấm để rồi lại đi
Má ướt một bữa can chi
Chỉ lo con ướt lấy gì mà hơ.
Bên kia những bụi cùng bờ
Không tơi không nón đụt (1) nhờ vào đâu?
Con chờ qua trộ mưa (2) rào
Má sẽ cập bến, đò vào, con lên.
Trời mưa, mưa đến nửa đêm
Đò quay vào bến, con lên tới bờ
Má còn buộc lại con đò
Vì dầm mưa lạnh má ho từng hồi.
Má ơi! Đi đã xa rồi
Mà con vẫn mãi nhìn lui bến đò
Con còn vọng mãi tiếng ho
Mỗi khi vượt bốt sang đò đêm mưa.
(1961)
*Đụt: trú, ẩn (tiếng miền
Trộ mưa: cơn mưa
Từ trên máy bay
Nhìn quê từ đất nhìn lên
Từ rừng nhìn xuống, biển xanh nhìn vào
Nay nhìn quê tự trên cao
Qua mây nhìn núi, qua sao thấy rừng
Thấy sông, thấy ruộng, thấy nguồn
Màu đất nâu thẫm con đường quanh quanh
Ô hay có đợi gì tranh
Ngắm hoài dất nước hoá thành tình ca...
Tám năm nay mới gặp nhau
Tám năm nay mới gặp nhau
Ôm nhau mà thấy lòng đau chín chiều
Xa nhau chỉ một mái chèo
Mà đi trăm núi vạn đèo tới đây
Siết tay, ôm chặt, siết tay
Nói gì nước mắt tràn đầy đôi môi
Tám năm là mấy đêm rồi
Có đêm nào chẳng trông trời nhìn sao
Có ngày nào chẳng ước ao
Bước chân ra Bắc vui nào vui hơn
Đây rồi biên giới Lạng Sơn
Đây rồi quê của hội Lim đây rồi!
Lòng ơi sao thấy bồi hồi
Hà Nội, Hà Nội đứng ngồi không yên
Hôn nhau, hôn nữa hôn thêm
Lòng không chỉ một trái tim trong người
Tim anh mười sáu triệu lời
Tim tôi mười bốn triệu người miền Nam
Máu lại gặp máu tám năm
Thịt xương lại gặp sao ngăn nỗi mừng
Cười lên nước mắt rưng rưng
Cười lên hoa vẫy giữa rừng cờ bay
Tám năm mới có hôm nay
Hôm nay có bởi ngàn ngày đứng lên
Cười lên anh hỡi cười lên
Ngăn sông! Ta vẫn đến bên nhau rồi
Ôm nhau khó nói hết lời
Nhìn trong mắt ướt đầy trời xuyến xao!
(10-1962)
Bây giờ ngày mai
"Ngày mai cô sẽ từ trong đến ngoài
Thơm thịt hương nhuỵ hoa lài" (*)
Con đò khuya giữa dòng sông
Buồn như em giữa mênh mông bến bờ
Tỉnh rồi, còn đó trơ trơ
Nghĩ mình lạc bước bây giờ tính sao
Mẹ cha sống chết phương nào
Quê hương mờ mịt biết đâu đường về
Con đò khuya sóng não nề
Đời thôi đành vậy, mong gì ngày mai
Thương ai lòng nỡ thương ai
Thương mình mình lại dạc dài tấm thân
Ngoảnh nhìn trời đất mênh mông
Lòng toan những bỏ nợ trần… lại thôi
Ngờ đâu đờn dạo khúc vui
Ngờ đâu có lúc đời đời là đây
Ngỡ ngàng một phút riêng tây
Rồi sao nước mắt rơi đầy gối đêm
Máu nào lại chảy về tim
Hồn nào lại sang, lại ấm nước non
Bấy nhiêu năm sống mỏi mòn
Tưởng tim đã cứng, tưởng hồn đã trơ
Ngờ đâu lại có bây giờ
Ngày mai lại sẽ… bây giờ ngày mai
Ôi bao nhiêu chiếc áo dài
Đi trên đường nắng giữa ngày vinh quang
Sao anh cứ thấy áo em
Bay lên như một cánh chim giữa đời
Nỗi mừng chung đến bồi hồi
Nỗi mừng riêng được làm người chứa chan
Em nhìn sông nước Hương giang
Trong veo như một tiếng đàn sang xuân.
7-1975
(*) Thơ Tố Hữu
Thanh Hải