Lang thang trên mạng tìm thông tin về nhà văn Nguyễn Quang Lập, vừa để có cái mà “vặn vẹo” anh, vừa tránh đi những thữ cũ mèm mà các đồng nghiệp đã từng “hóng hớt”, tôi thật sự thấy choáng. Chẳng cần tính đếm tới cái blog đang nổi như cồn khắp ngôi làng văn nghệ từ đầu Bắc tới cuối Nam, chỉ loanh quanh với những tác phẩm văn học, những kịch bản cho sàn diễn – trường quay, những giải thưởng đình đám cho cả nghề tay trái lẫn tay phải của anh đã khiến báo giới hao tổn chẳng biết bao nhiêu giấy mực mà kể.

     Chút khôn vặt, xúi tôi chọn cách tán chuyện lăng nhăng với 'bọ' (cách mà cư dân mạng gọi Lập và xem chừng anh cũng rát khoái danh xưng 'nhà quê' đó) về đủ thứ chuyện lăng nhăng mà anh thường đề cập trong cái blog 'quê choa' của mình.

“Mỗi ngày không nói tục một câu thì nhạt mồm lắm!'

           Câu nói yêu thích trong blog “quê choa” của anh cũng là một “tuyên ngôn” rất ấn tượng. Nói tục ở đây có nghĩa là…?

Đa phần người ta hiểu câu đó của tôi theo nghĩa tiêu cực. Họ nghĩ, tại tôi nói tục thành thần nên mới phát biểu vậy. Nhưng thực ra ý nghĩa của nó đơn giản chỉ là, ngày nào tôi cũng gặp phải những chuyện bực mình, những điều chướng tai gai mắt. Cáu kỉnh quá thì muốn văng tục một câu cho giải tỏa. Thế thôi. Vô cảm trước những cảnh đời thì còn viết lách làm sao được.

Nhớ có lần tôi đi chơi cùng nhà báo Xuân Ba. Giữa một đám các em xinh đẹp, chân dài, ông ấy phải đạo mạo, nói năng lịch sự đâu ra đấy. Lúc rủ tôi chuồn vào toilet được một lát, ông ấy gào lên văng tục một câu rồi lại đường hoàng đi ra, lại đủ sức tiếp tục là người … thanh lịch!

Lại bàn về chuyện nói tục. Nhiều người, trong đó có khá đông chị em phụ nữ khen Lập “nói tục có duyên”, “nói tục rất giỏi”, nghĩa là nghe câu tục mà không thấy ghê. Tôi thì nghĩ cái tục cũng là một phần tất yếu của cuộc sống, chối bỏ nó hoàn toàn là không nên. Cái tục trong lối viết khẩu văn (theo cách gọi của tôi) mà vì nó, tôi bị khối người bỏ thời gian viết một comment dài thượt mắng mỏ là “vô giáo dục, vô văn hóa” cũng vậy.

Người ta vẫn nói, trong con người có hai phần : con – người. Người đã tốt thì phần con cũng tốt. Phần ý thức đẹp thì phần vô thức cũng không thể xấu. Với lối khẩu văn, tôi không làm văn nữa mà cố gắng tạo cảm giác như độc giả đang được nghe kể một câu chuyện, cảm giác được cả không khí- giọng điệu lẫn cảm xúc của người kể. Lời văn của tôi được sử dụng như một lát cắt giúp đi thẳng vào tính cách nhân vật. Loại bỏ lối kể lể, diễn đạt tâm trạng, cảm xúc. Bất chấp thể loại văn chương. Khởi đầu tôi cũng hoang mang lắm, chẳng biết làm thế có đúng không. Đều đặn hàng ngày post các entry lên blog là cách tôi đo phản ứng của độc giả. Và tôi mừng vì đa phần họ đều rất thích thú.

“Sa đà vào chiếu rượu thấy lãng phí thời gian kinh khủng”

Đọc blog của “bọ” có tới 5 cái entry từ “say 1” đến “say 5”, trong đó rượu luôn song hành với các văn sĩ nổi tiếng để cùng tạo ra những bức biếm họa “chẳng giống ai”?

Văn nghệ sĩ nhà mình nói chung thường chuộng bia rượu. Hội viết lách càng thấy cần hơn. Tôi nghĩ, tại nhà văn khi sáng tác thường phải đối diện với những vấn đề to tát, chữ nghĩa nặng nề. Ngồi chán, đầu óc âm u thì phải tìm chỗ để “xả”. Nhìn quanh thì thấy chẳng cái gì lý tưởng bằng cốc bia, ly rượu.

Hơn nữa, nhà văn luôn có nhu cầu bạn bè rất lớn. Gặp bạn là phải ngồi, ngồi mà không có thứ gia vị cay cay ấy thì biết nói chuyện gì? Mà với dân sáng tác, chuyện nhung nhăng trong chiếu rượu thường nảy ra khối đề tài hay, “thuổng” được khối câu thoại “đắt”, khối chi tiết “độc”. Khối người khen tôi sao thằng này thông minh thế! Mấy ai biết, chỉ cần lưu lại những thứ đó trong bộ nhớ, khi đặt bút biết tung vào đúng chỗ, đúng lúc là “ăn” thôi mà.

Nhưng uống đến mức quá đà thì cũng chẳng hay gì, đúng không anh?

“Không kể mấy năm bị tàn tật, sáng nào tỉnh dậy cũng ân hận sao mình uống nhiều đến thế, thôi từ nay không uống nữa. Nhưng chỉ được nửa ngày quyết tâm rừng rực, nửa sau lại đâu vào đấy. Sáng mai tỉnh dậy, lại ân hận”. Đó chính là tình cảnh của tôi, từ khoảng 25 đến 35 tuổi. Khi nhu cầu rượu chè trở nên quá lớn, uống đã trở thành quen mồm thì người ta lãng phí thời gian kinh khủng. Đến giờ tôi vẫn còn thấy tiếc nuối khi nhớ về quãng đời phí phạm đó. Ngày ấy, tôi mới tập tành viết lách lăng nhăng, cũng chẳng nghĩ mình sẽ thành tài. Cứ thấy nhà văn nào mình thích thích là sà vào, là hầu chuyện ông ấy đến lúc xỉn mới thôi. Thế là triền miên say, say kinh khủng, cứ đều đều mỗi ngày một trận. Bạn bè lắm, anh em yêu quý cũng nhiều. Cứ ai hô nhậu là đi. Đang sốt cao, người đau ê ẩm, miệng rên hừ hừ, vợ phải nấu cháo cho ăn mà nghe Lập ơi là tỉnh như sáo, chân nhảy ngay ra khỏi giường và thấy khỏe khoắn đủ sức tiếp tục … nâng lên đặt xuống. Vợ tôi thường bảo, may anh ra Hà Nội, nếu còn ở lại Quảng Trị khéo chết vì rượu từ lâu rồi.

Lấy vợ rồi mà anh vẫn tiếp tục uống?

Tôi còn uống ác hơn ấy chứ. Ngày lập gia đình, tôi đã 32, đã có chút nổi tiếng. Tính tôi ham vui và luôn là chân chạy. Tôi đi loăng quăng suốt, ai rủ rê là sà vào. Mà tôi uống kiểu buồn cười lắm nhé. “Khi mọi người phấn khởi, hồ hởi thì mình uống chưa vào, uể oải nhấp từng ngụm, ăn chẳng muốn ăn, nói không thèm nói. Đến khi mọi người phê rồi thì mình mới lên cơn, nói nói uống uống thành vô duyên”. Rồi say xỉn, vẫn chạy xe được về đến nhà nhưng ngã xuống giường là ngủ ngay, chẳng còn biết trời đất gì. Có nhiều đêm, vợ phải nhờ hàng xóm khiêng tôi vào nhà. Sáng ra, tỉnh rượu, lại lo lắng không biết mình có nói và làm điều gì lố bịch, bậy bạ trong lúc say không. Cũng may, sức khỏe tôi vốn tốt, người rũ ra, nhàu nhò như cái giẻ mà chỉ cần ngủ vài tiếng là lại đâu vào đấy ngay.

Thế từ ngày bị ngã xe, nửa người vẫn còn mang tật, anh có còn dám uống?

Bỏ làm sao được, nhưng giờ phải uống ít đi. Tuần một lần thôi, vào chiều thứ bảy. Sức khỏe kém đi, tửu lượng giờ cũng kém. Trước vài chục vại bia không nhằm nhò gì, giờ dăm cốc đã thấy mệt mệt. Bạn bè vẫn gọi suốt, nhưng tôi đã hạn chế hơn. Chỉ băn khoăn, số mình thế nào mà bao lần say không ngã, lần tỉnh táo rõ ràng thì lại ngã. Ông Ngô Minh nói, mày say thì Trời tỉnh, Trời tha. Khi mày tỉnh thì Trời say, Trời có biết mày là thằng nào, Trời hành cho chết . Nghe cũng có lý.

'Ông Ngô Minh nói, mày say thì Trời tỉnh, Trời tha.
Khi mày tỉnh thì Trời say, Trời có biết mày là thằng nào, Trời hành cho chết .
Nghe cũng có lý...'. Cứ nhậu triền miên thế, vậy “bọ” viết lách vào lúc nào?

Chẳng biết người khác ra sao, chứ sau mỗi lần rời chiếu rượu, hay trở về từ một chuyến lang bạt dăm ngày, tốc độ làm việc của tôi nhanh kinh khủng, gấp ba bốn lần bình thường. Tôi nghĩ, nhà văn luôn phải đi, phải đảo pha liên tục cho cuộc sống của mình. Đi ở đây là đi chơi, ra vào chỗ bụi bặm, trần ai. Đi để kích thích, mở mang trí óc chứ không phải kiểu đi thực tế khụng khiệng, hình thức đâu nhé. Đi – rượu – say – tỉnh – lại đi. Nhìn đi, nhìn lại, bạn tôi chơi đều là những người uống được cả. Và tôi có thể khẳng định, 90% nhà văn Việt Nam mình, rời rượu ra chẳng viết được cái gì. Mà nếu không biết uống thì văn cũng nhạt mà thơ cũng nhạt.

“Bọ đang phổ cập hóa giọng miền Trung”

Với những người yêu mến bog của anh, mảnh đất Quảng Bình – Quảng Trị, với những ngôn từ rặt địa phương lạ lẫm – đã dần trở nên quen thuộc và hấp dẫn. Nhiều người bảo, những “ua chầu chầu”, “ẻ vô” … của bọ Lập nghe mãi đâm nghiện?

Haha, tôi vẫn đùa với bạn bè là đang cố gắng phổ cập hóa giọng “bọ” mà. Tôi chọn cách kể bằng ngôn ngữ tượng hình và cả tượng thanh. Có hình ảnh, có âm thanh. Những ngôn ngữ địa phương, khi vang lên trong một ngữ cảnh hợp lý, sẽ rất hấp dẫn. Những nhân vật trong blog của tôi mang đặc thù tính cách người miền Trung. Họ sống thuần chất, không lai căng, giả tạo. Họ yêu – ghét rạch ròi và dám sống đến tận cùng với những tiếng gọi bản năng con người. Đặt vào miệng họ, những ngôn ngữ miền Trung ấy trở nên rất thật, rất hay.

Anh có định hoàn tất quá trình phổ cập ấy, bằng cách xuất bản một cuốn sách tập hợp những entry có sức hấp dẫn khó cưỡng của mình?

Có chứ. Những bạn văn của tôi đã lần lượt xuất hiện đều đặn trên báo Thanh niên. Cuối năm nay, chắc tôi sẽ ra sách, dày cỡ 400 trang. Rồi tiểu thuyết “Những chuyện có thật và bịa đặt của tôi”, đã viết xong một nửa nhưng tôi quyết định bỏ đi để viết lại hoàn toàn bằng giọng khẩu văn nữa. Blog đã kích thích tôi làm việc. Và sự chờ đợi của độc giả buộc tôi phải vận động trí óc liên tục, để có thể mỗi ngày “sản xuất” một entry mới cho họ khỏi trách móc. Niềm vui của tôi giờ nằm ở số lượng comment. Xấp xỉ hàng trăm thì mừng húm. Mà lèo tèo vài chục là buồn kinh khủng...

(Ảnh chân dung Nguyễn Quang Lập trong bài của Nguyễn Đình Toán).

                     Theo Hồ Cúc Phương (Vietimes)