'Nguyễn Anh Nông làm thơ từ chính những gì anh cảm thấy trong cuộc sống. Thơ anh phản ánh đầy đủ và chân thực cá tính cũng như nhân cách của anh, một người thâm trầm, độ lượng nhưng cũng luôn riết gióng với văn chương chữ nghĩa.' (Phùng Văn Khai)

Nguyễn Anh Nông và Đỗ Trọng Khơi - BTV http://lucbat.com

Những nhà thơ đích thực chắc chắn là rất đau lòng. Nguyễn Anh Nông là một người như vậy. Anh đã từng tuyên ngôn trong thi phẩm Tha hương: Một bước ngỡ tới đâu/ Ngàn vạn bước chửa tới mình/ Ta như kẻ tập đi với đôi chân bé bỏng/ Đường đời dài rộng/ Đường tình chông chênh/ Phận mình lênh đênh. Thăm thẳm đèo mây hun hút gió/ Đăm đắm bàn tay đá cỏ/ Đường cực lạc vinh quang đâu tá/ Bao ngựa xe gục ngã ven đường/ Ta/ Một kẻ tha hương/ Kẻ tha hương lầm lỗi/ Giá áo túi cơm đổi nửa cuộc đời/ Nay trở về bái vọng quê hương/ Ôi buồn nhất/ Người thân ta ngoảnh mặt/ Đời tha hương ngay ở trái tim mình (Tha hương).

Nguyễn Anh Nông mang hồn vía của một thi sĩ từng trải những đớn đau mất mát tột cùng trong đời sống. Cũng có lúc anh ngoa ngôn phóng dụ nhưng sự thật dưới mặt đất vẫn luôn cám dỗ anh hơn. Anh đến với thơ tự nhiên và thảng thốt cứ như thể không đến với nàng sẽ chẳng có chùa nào để anh tu dưỡng tâm tính. Anh có nhiều câu thơ, bài thơ khỏe khoắn và vạm vỡ nhưng những đột khởi khiến người đọc sửng sốt thán phục lại là những bài thơ ngắn, thậm chí là cực ngắn Hai chàng từng là địch thủ/ Choảng nhau có lúc mẻ đầu/ Bây giờ xanh hai nấm đất/ Khói hương thi thoảng thăm nhau (Cảm tác). Nếu mình không dám đi xa/ Câu thơ suông chẳng thiết  tha mặn nồng/ Đã không có lửa trong lòng/ Đừng mơ hái một cành hồng tặng ai (Lửa và hoa). Cóc tía cóc vàng/ Hiển hiện sự hiền minh thông tuệ/ Các ngài uy nghi ngạo nghễ/ Mắt chớp chớp lim dim ngán ngẩm nhìn giời/ Ngày các ngài hóa đá/ Lũ nòng nọc loi nhoi/ Cháu con ca bai ca cũ/ Bạc như vôi (Cóc). Đồng bạc/ Là bông hồng/ Cũng có thể là cái gai. Đồng bạc/Không là nước/ Mà bao kẻ đắm chìm. Đồng bạc/ Không là gió/ Mà hất em xa tôi (Đồng bạc). Chiều/ Hai đứa trẻ/ Vật nhau trên cỏ/ Chỉ vì một con dế cụ. Đêm trăng tỏ/ Hai người lớn tuổi/ Rì rầm trên cỏ/ Chỉ vì một đứa trẻ con (Trên cỏ). Ừ nhỉ, anh yêu em/ Yêu em mãnh liệt/ Yêu tao tác đất vùi cỏ lấp/ Những đứa con lừng lững với đời (Yêu em).

Nguyễn Anh Nông làm thơ từ chính những gì anh cảm thấy trong cuộc sống. Thơ anh phản ánh đầy đủ và chân thực cá tính cũng như nhân cách của anh, một người thâm trầm, độ lượng nhưng cũng luôn riết gióng với văn chương chữ nghĩa. Trong thơ anh, những hình ảnh, sự việc, ý tứ, ước mơ và đặc biệt là cách triển khai chúng bằng chính những chữ mà anh thuộc nhất, giày vò anh nhất nên hiệu quả thẩm mĩ từ đó mang lại cũng như sức ngân vọng loang xa là lớn. Anh có những câu, những chữ thần tình nhưng vỏ ngoài vô cùng giản dị Nhoi nhói trong xương thịt anh/ Hau háu đàn kiến đói (Linh cảm). Thế giới có khuôn mặt khác/ Ngươi là thánh thần/ Ngươi là quỷ ác/ Trái tim ngươi bỏng hơn mặt trời (Đối thoại cùng mây bay). Em cứ đuổi theo anh như hình với bóng/ Ta thành người cổ điển lúc yêu nhau (Thơ tình lính biển). Nhà thơ bỏ thơ đi viết báo/ Rồi hết đời vẫn cứ tay không (Trâu ơi).

Thơ Nguyễn Anh Nông có một mảng lớn dành cho đồng đội. Không chỉ những người đang sống mà cả những người đã khuất, đặc biệt là những người đã hy sinh. Không chỉ với những người chiến thắng, những tướng tá được vinh thăng mà là cả những người phía bên kia, những bà mẹ, những người vợ mỏi mòn sau cuộc chiến. Trong cung bậc tình cảm của mình, nỗi đau nhà thơ thậm chí sâu hơn nỗi đau của người trong cuộc. Vốn nhạy cảm, trái tim thi sĩ Nguyễn Anh Nông rỉ máu khi viết về những đắng cay, thiệt thòi của người phụ nữ sau chiến tranh

Có chồng con bỗng tay không

Đắng cay đời chị long đong phận tình

Sớm khuya thui thủi một mình

Nhà ai bát đũa ngọt lành rau dưa...

Nhớ ngày giỗ anh tôi về

Chị ngồi gõ mõ thầm thì hư vô...

Chị ơi! Chị đáp: Nam mô!

A... di... đà... Phật... sững sờ bóng quen

(Cõi thu)

Nguyễn Anh Nông có một thế mạnh mà không phải ai cũng biết là mảng thơ viết cho thiếu nhi dầy dặn phong phú với cách thể hiện hấp dẫn mà soi chiếu và đấy sẽ mở ra nhiều điều bổ ích từ tư duy hồn nhiên, trong trẻo Xưa anh trống đi dậy học/ Việc nhà có chị mái mơ/ Chị gánh bao nhiêu khó nhọc/ Anh trống hồn nhiên vô tư/ Chị mái đêm qua cáo bắt/ Để lại đàn con măng tơ/ Anh trống vào ra lộc ngộc/ Cái dáng cao gầy lắc lư... Ngày ngày anh trống lên lớp/ Cái dáng buồn đau thẫn thờ/ Dậy học trò thầy quên hết/ Chỉ nhớ vần ò... ó... o... (Thầy giáo gà trống) Mèo dạy hổ tập võ/ Hổ học rất hăng say/ Ngỡ đã giỏi hơn thầy/ Hổ giở trò, thử miếng. Hổ nhe nanh, giơ vuốt/ Vồ hụt sư phụ mèo/ Sư phụ - người biết trước/ Giấu mánh nghề, mang theo/ (Truyền cho trò tất cả/  Chỉ giữ miếng trèo leo). Trên cây cao nhìn xuống/ Sư phụ mèo cười vang/ Hổ run rẩy, luống cuống/ Toát mồ hôi, bẽ bàng. (Mèo và hổ). Thấy anh Nhện nhảy dù/ Kiến con khâm phục lắm!/ Một sáng sớm tinh mơ/ Kiến vừa đi vừa nhẩm: - Một... hai... ba... trèo cây/ Bốn... năm... sáu... nhảy xuống/  Bảy... tám... chín... bay bay/ Chao ơi, là... sung sướng. Vừa nói kiến vừa làm/ Đôi chân run lẩy bẩy/ Trèo lên được ngọn cây/ Kiến loay hoay, luống cuống. Trèo lên, đã khó rồi/ Nhảy xuống đâu có dễ?/ 'Học đòi... cha mẹ ôi!?'/ Kiến kêu la ầm ĩ. (Kiến con học nhảy dù). Nhong nhong nhong nhong/ Bé cưỡi nhựa hồng/ Ngựa phi nước đại/ ở trong căn phòng/ Nhong nhong nhong nhong/ Ngựa phi ra phố/ Xe cộ tránh xa/ Nhỡ què ngựa gỗ/ Ngựa phi hăng quá/ Hất bé té nhào/ Đã là kỵ sỹ/ Chẳng thèm nhè đâu (Kỵ sỹ ngựa gỗ).

Nhưng đến những vần thơ sau cũng là viết cho thiếu nhi thì tôi, bạn đọc của anh, đồng nghiệp của anh bỗng bàng hoàng Mướp mới nhú mầm/ Giàn ai đã dựng/ Giàn cao sừng sững/ Mướp bé tèo teo/ Ngày tháng trôi vèo/ Mướp cao cao mãi/ Mướp cao cao mãi/ Phủ xanh mặt giàn/ Mướp bèn nhâng nháo/ Ăn nói vênh vang/ Rằng ta cao lớn/ Thấp sao cái giàn...

Mảng thơ thế sự của Nguyễn Anh Nông cũng rất dầy dặn và khu biệt. Thế sự của Nguyễn Anh Nông là một thế sự ngổn ngang nỗi đau, những bất cập, vô lý thậm chí cả những tai ách trái khoáy của cuộc đời. Sự thật bao giờ chả ngổn ngang ngang trái. Vấn đề là trước những sự thật ấy, ứng xử của tư cách nhà thơ, tư cách công dân ra sao mới là điều cần bàn. ở cái ranh giới sợi tóc chẻ tư ấy, nếu không có một tấm lòng bao dung, cái tâm trong sáng và cả tài năng nữa sẽ dễ nghiêng về những oán thán, khinh khi, thù vặt mà quên mất chức năng cao quý của người cầm bút. Nguyễn Anh Nông là người đã vượt qua được cái lằn gianh sợi tóc ấy một cách bản lĩnh bằng sự chiêm nghiệm của mình.

Nguyễn Anh Nông viết không nhiều nhưng thơ anh luôn neo được ở trong lòng độc giả. Anh đã in các tập Bàn tay lá cỏ, Tập I - NXB Văn học năm 1993; Bàn tay lá có, Tập II - NXB Văn học năm 1995; Kỵ sĩ ngựa gỗ, Thơ thiếu nhi - Sở Văn hóa Thông tin Hòa Bình năm 1998; Mây bay, Tập thơ - Sở Văn hóa Thông tin Hòa Bình; Những tháng năm ở rừng – NXB Quân đội Nhân dân 2005 và gần đây là Trường ca Trường Sơn - NXB Văn học 2009. Anh cũng là người rất sớm cập nhật Internet và các tác phẩm thơ, trường ca của anh mau chóng đến được với bạn đọc không riêng ở Việt Nam. Từ các hồi âm khách quan đã cho thấy chỗ đứng vững chắc của thơ anh với công chúng yêu thơ, điều này là rất khó khăn trong buổi lạm phát thơ hôm nay.

Gần đây, sự chiêm nghiệm và đằm chín đã càng khẳng định ở ngòi bút đang tuổi sung sức nhất này. Anh đã đoạt các giải thưởng trung ương và địa phương nhưng điều quan trọng nhất là những người cầm bút đồng thời luôn trân trọng anh là một nhà thơ, một thi sĩ đúng nghĩa. Thơ anh ngày càng bỏ đi được những rườm rà không cần thiết, những véo von mà đi thẳng tới những điều căn cốt nhất làm lên giá trị thi ca đích thực, đó là sự thức tỉnh lương tâm của con người.

Đã vượt qua chặng đường dài với không ít khó khăn mà một ngòi bút dễ tính sẽ ngộ nhận và gục ngã trong những xưng tụng từ chính mình và cánh hẩu. Nguyễn Anh Nông, người luôn tư duy độc lập trong nghệ thuật, người dấn thân và trải nghiệm với những vần thơ, được độc giả công nhận đang bước tiếp chặng đường của riêng anh. Thơ anh ngày càng nhuần nhị, sâu sắc, hóm hỉnh và minh triết.

Nhà văn PHÙNG VĂN KHAI

(Số 4 Lý Nam Đế - Hà Nội)