Bà lựa những thân nếp, vàng rộm, đập cho hạt rơi ra. Những thân lúa tốt được dùng làm lạt buộc mạ, vặn chổi rơm. Đám rơm vàng bị tuốt hết hạt được xốc đi, rải khắp các con đường.

Tháng năm, không một gợn mây, bầu trời xanh thế, nắng choàng dải áo rực vàng lên khắp mọi ngả đường thành phố. Một trưa nằm lắng tiếng gió, tôi bỗng nghe thoang thoảng một mùi hương nồng nàn xưa cũ. Thì ra những nhành rơm vàng gắn lưu cữu trên tường đã rơi xuống tự lúc nào. Nằm miên man nhớ một miền ký ức rơm vàng thời xa vắng.

Khi lúa đã chín vàng trên đồng xa, những chiều muộn, trên con đường đi học về, men theo con đường cỏ có những ruộng lúa trĩu bông và con mương nước trong văn vắt.

Chúng tôi, đứa nào cũng ngắt những bông nếp mọng chắc, vàng ươm rồi len lén nhét vào một ngăn cặp. Mùi thân lúa, lá lúa mọng nước thơm thơm.

Khuya khuya, khi đã học bài xong, những cái bóng lũn cũn mang đám thóc nếp vừa tuốt ra khỏi thân, hãy còn tươi roi rói xuống cái bếp nhỏ bên hông nhà, đứa nào cũng háo hức chờ bà hay chị rang lên những hạt nếp căng mẩy đó.

Tiếng nếp nổ lép bép rồi giòn giã, mùi thơm lựng đến say người. Đám nếp nở he hé thơm lành ấy sẽ được cho vào một cái túi vải, để rồi ngày hôm sau, đám trẻ chúng tôi xách lắc xắc đến trường, cắn trắt thầm lén trong tiếng giảng bài của cô giáo lẫn với tiếng ve râm ran trong vòm lá.

Khi lúa trên đồng đã chín đều. Mùi lúa tám, lúa hương ngào ngạt trong gió sớm, ấy là khi mọi người rộn rịp ra đồng cắt lúa. Khi sương còn treo long lanh trên ngọn lá đến chiều khi nắng nhạt ven đê, cánh đồng rộn rã tiếng nói cười và lan toả hương thơm hãy còn tươi nhựa của thân lúa.

Bà lựa những thân nếp, vàng rộm, đập cho hạt rơi ra. Những thân lúa tốt được dùng làm lạt buộc mạ, vặn chổi rơm. Đám rơm vàng bị tuốt hết hạt được xốc đi, rải khắp các con đường. Vẫn hằng nhớ những bé con ôm ngập bó rơm to, bước chân chúm chím trên những thảm vàng xanh như những ngọn sống nảy lên từ đất.

Những đêm hè bắc chõng tre bên thềm nhỏ hay nằm ngắm sao rồi ngủ vùi trên những mái nhà phẳng lặng, mùi rơm tươi đã nát quyện khắp không gian, đan thấm vào tóc, vào cả những giấc mơ cỏ dại.

Xây rơm là một cái thú hồn nhiên của trẻ nhỏ. Thuở nhỏ tôi vẫn thường giúp ông ngoại rải đều rồi giẫm sao cho rơm nêm chặt vào cây chống. Nằm ngửa mặt trên cây rơm vàng trơn mứt ngắm những tàu lá chuối xanh rờn hay những vì sao mọc sớm, tôi thường mong sau những ngày mưa nấm sẽ mọc đều khắp chân cây rơm, tôi sẽ đi hái về cho bà nấu cá đồng.

Cứ nằm như thế và tưởng tượng ra mùi thơm dịu, ngai ngái, ngọt lành của món ăn. Những ngày bình yên nhất, tôi thường ngủ quên trong một cái ổ nhỏ mà trâu bò rút hổng.

Đó cũng là chốn an ủi để tôi, một đứa trẻ xa cha mẹ khóc thầm khi ấm ức, cũng là kho báu nơi tôi cất giữ những trái ổi sẻ vàng hươm, những trái na thơm lựng, một chiếc nơ hồng lấp lánh.

Vẫn hay mủi lòng khi nhớ những ngày xa xưa, bà ngoại tóc trắng như sương quẩy đôi quang gánh đi quét lúa đất cuối mùa rơm rạ, khi những hạt thóc sót trong rơm rơi xuống đất đường. Bà cẩn thận gom thành những nhóm nhỏ, bằng chiếc bát keng xanh bà xúc vào chiếc rổ.

Đầy một gánh trĩu nặng mà đất là phần nhiều, bà mang ra sông đãi lấy những hạt thóc hiếm hoi, những hạt thóc để nuôi tôi những ngày cha mẹ bỏ xứ đi làm ăn, những hạt thóc nuôi lũ gà nhép loanh quanh trong vườn vắng.

Nhớ một lần đã xa xôi lắm, tôi trở về nhà vào một ngày tháng năm. Tôi nghe thấy tiếng xe bò chở rơm về làng. Một chú bé con ngồi ngất nghểu trên đống rơm khô, hát véo von “Một sợi rơm vàng”. Khuya lắm, tôi ngồi mãi trên đê, ngắm dòng nước xiết mang theo những sợi rơm khô đi mất.

  (Theo Võ Thị Hà/CANA)