Là một công nhân luôn đặt nhiệm vụ lên hàng đầu, phấn đấu không mệt mỏi dù khai hoang sản xuất, hay tổ viên tổ lò rèn thuộc đội cơ khí đồng chí Bộ vẫn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Đó là lời nhận xét công tác của ông Phan Trữ nguyên phó Bí thư đảng ủy, giám đốc nông trường quốc doanh Sao Vàng. Đến ngày 01-5-1963 ông Bộ được kết nạp vào Đảng. Đến tháng 8 năm 1963 đơn vị cử Nguyễn Văn Bộ đi học trường trung cấp cơ khí thuộc Bộ Nông trường và tiếp tục theo học Trường Sỹ quan Hậu cần thuộc Tổng cục Hậu cần.

Sau khi tái ngũ vào sư đoàn 324, Nguyễn Văn Bộ được giao giữ chức vụ Trạm trưởng sửa chữa rồi Trung đội trưởng thuộc D30, Quân khu 4. Tiêp đó là phụ trách Chính trị viên Đại đội thuộc D29…

Cuối năm 1968, D29 phối thuộc công trường 18 thuộc Cục Xăng dầu, do thiếu tá Mai Trọng Phước làm thủ trưởng chỉ huy thi công tuyến đường từ Khe Ve (Quảng Bình) qua đèo Mụ Giạ vào Na Tông đến Ka Vat (Khăm Muộn Lào), Ông được bổ nhiệm làm Trợ lý Kỹ thuật xe máy Binh trạm 169 thuộc Cục Xăng dầu quản lý tuyến đường ống huyền thoại từ Vinh đến Ka Vát để phục vụ cho tuyến đường 559, thuộc Bộ tư lệnh Trường Sơn.

Tuy gian nan vất vả đến mấy cũng không nãn lòng trước khí thế của người chiến sỹ đang hừng hực lòng quyết tâm vì sự nghiệp giải phóng dân tộc thống nhất đất nước. Nhưng có một điều mà làm cho ông tủi buồn dai dẳng đeo đuổi mãi trong tâm trí ông cho đến tận tuổi “U80”. Đó  là việc chính Nông trường Sao vàng nơi kết nạp ông vào Đảng và chuyển đảng tịch của ông về sinh hoạt đảng tại Binh trạm 169 lại là nơi ra quyết định cắt sinh hoạt đảng của ông vắng mặt. Với lý do: trong đợt chỉnh huấn và kiểm tra dân chủ ở Đảng bộ Nông trường Sao Vàng năm 1965, có người báo cáo cho rằng việc kết nạp đảng viên cho ông Bộ là không đúng tiêu chuẩn. Một việc làm hoàn toàn không đúng nguyên tắc của Đảng. Nếu như trong thời gian kiểm tra dân chủ xét thấy có vấn đề gì chưa rõ ràng thì đảng bộ lập hồ sơ chuyển đến đơn vị mới nghiên cứu giải quyết mới đúng vì ông Bộ đã được chuyển sinh hoạt Đảng hai năm rồi, đằng nầy tự ra quyết định hủy bỏ kết nạp đảng viên trong khi người ấy không còn sinh hoạt nơi đơn vị đó nữa thì không hợp lý chút nào. Còn đối với ông  trách nhiệm là một đảng viên nên bất cứ trong hoàn cảnh nào cũng thể hiện vai trò tiên phong mà không hay biết việc gì xảy ra.

Một hình thức kỷ luật treo vô căn cứ như thế, đã khiến cho Đảng ủy đơn vị mới của ông Bộ cũng thấy bất hợp lý. Vì Đảng ủy nông trường ra quyết định đình chỉ sinh hoạt đảng của ông Bộ từ năm 1965 cho mãi đến năm 1970 quyết định mới đến tay ông, trong khi đó đơn vị mới vẫn phân công công tác và ông luôn là một đảng viên gương mẫu.

Nỗi oan nầy biết tỏ cùng ai? Trước tình cảnh như vậy ông đành gởi đơn khiếu nại từ Uỷ ban Kiểm tra Đảng thuộc tỉnh ủy Thanh Hóa đến Uỷ ban Kiểm tra Trung ương Đảng và làm khó khăn đến nhiều người phải tổ chức kiểm tra ròng rã đến ba năm trời đằng đẳng.

Các cuộc thẩm tra từ lãnh đạo cũ đến nhân chứng ở địa phương Hoài Châu thì những phát hiện ý kiến về ông Bộ không đủ tiêu chuẩn vào đảng là không có căn cứ. Chúng tôi đọc lại toàn bộ văn bản cũ của các cơ sở đảng, chỉ huy lãnh đạo mới hay tâm trạng của ông ray rức là đúng thôi. Cuối cùng, mãi đến ngày 13 tháng 4 năm 1973, Thường vụ Binh trạm 169 mới ra quyết định khôi phục Đảng cho ông và được tính tuổi đảng liên tục từ năm 1963.

Giờ đây ngồi nhớ lại chuyện cũ, ông Nguyễn Văn Bộ tâm sự: Tôi không trách móc điều gì, ở đời mọi việc đều suông sẻ thì có chi phải nói, có trắc trở, có chút lẩn lộn mới giúp mình có thêm nghị lực. Nghĩ mà tội cho bà nhà tôi khi cưới nhau không được bao lâu phải làm việc ở nông trường, một thân một mình nách con dại trông chồng. Nhiều khi bà không chịu nổi nỗi nhớ thương nhưng đành ngậm ngùi im lặng.

Ông vừa nói vừa nhìn bà một cách trìu mến. Còn riêng bản thân ông Bộ trong khi bị cắt sinh hoạt đảng nỗi tủi thân không sao tránh khỏi nhưng bản thân tự đánh giá nếu chỉ vì một chút quyền lợi chính trị của mình mà lơ là nhiệm vụ là có tội với Tổ quốc, với nhân dân. Do đó, ông vẫn luôn luôn năng nổ với công việc và được các cấp chỉ huy khen thưởng có nhiều sáng tạo trong hoàn cảnh khó khăn. Chẳng hạn như khi ở sư đoàn 324, dưới sự chỉ huy của Chủ nhiệm Hậu cần Thái Tư cho đoàn xe qua phà Thạch Cốc ở Vĩnh Linh khi lái xe lên batine vào nông trường đưa máy kéo lên được quá dốc thì trùi lại, huy động mọi ngươì ì ạch mãi vẫn không nhích chiếc xe lên dốc được.  Bằng sáng kiến dùng thân cây tre đập dập móc vào đầu xe để kéo còn đằng sau phụ đẩy thế là ông giải phóng được mặt phà còn trước đó huy động hàng trăm người dân vẫn không đẩy xuể.

Đặc biệt trong đợt thi đua lập thành tích đón mừng đoàn đại biểu Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra thăm miền Bắc ông là người lập thành tích kỷ lục vận chuyển xe ô tô đạt năng suất 236 tấn. Trong cái khó bó cái khôn, nhất là khi lắp đặt đường ống xăng dầu thiếu thốn đủ thứ , tuy là một trung cấp kỹ thuật nhưng ông tự mày mò, tận dụng từ cái ron con ốc để kết nối đường ống thành công. Nhất là khi đặt đương ống của Nga chi viện không thích nghi hết với môi trường dốc núi của Việt Nam nên khi bắc qua đỉnh đèo Mụ Giạ cao cao 900m thường xảy ra trở ngại. Chẳng hạn khi cho đường ống vận chuyển đồng hồ áp lực chỉ cho phép hoạt động 40 kg/cm2 nhưng ông vận dụng nguyên tắc lên đến điểm xung thì thể lỏng rơi tự do nên ông mạnh dạn cho vận hành đến 42 kg/ cm2 làm cho các chuyên gia phải thót tim nhưng cuối cùng do sáng kiến ấy mà đường ống vận hành tốt và khi vận chuyển đến đầu bên kia đồng hồ tự hạ xuống còn 25 kg/cm2 . Nhờ đó mà các đoạn sau cứ thế mà cải tiến. Sau này anh Nguyễn Ngọc Tài về nhận nhiệm vụ binh trạm trưởng binh trạm 169 thấy sáng kiến thành công nên tin tưởng giao cho ông tiếp tục cải tiến vòng bi 304 máy TC 330 của Trung Quốc làm mát bằng xăng sang làm mát và bôi trơn bằng mở.

“Thời ấy tuy khổ, nhưng tình đồng đội sao mà đẹp thế”

Cuộc trường chinh mà ông tham gia gian khổ không biết diễn tả thế nào cho hết. Dù là người lính được biên chế vận tải xăng dầu nhưng hồi tưởng lại khi ngồi với tôi ông bỗng giật mình: Trong những năm này giặc Mỹ đánh phá điên cuồng lắm. Chúng không bỏ qua một chi tiết nhỏ, nhất là những mục tiêu xăng dầu. Xây dựng tuyến ống xăng dầu từ Bắc vào Nam là một quá trình khó khăn gian khổ, hy sinh của cả quân và dân ta. Nhiều đồng đội của chúng tôi hy sinh. Còn bản thân tôi, trong chiến dịch Mậu thân nghĩ là mình đã bị chôn cùng với đường ống khi B 52 rải bom làm sập hầm. Nhưng may còn sống sót với thương tật để ngày nay còn gặp lại người thân. Nghĩ lại tinh thần quyết tâm của hàng vạn chiến sỹ xăng dầu như chúng tôi quả là một tinh thần phi thường, càng gian khó bao nhiêu tình đồng đội lúc cận kề cái chết càng cao cả bấy nhiêu. Đặc biệt hình ảnh đẹp của người thủ trưởng mãi khắc sâu trong tâm trí tôi cho đến khi lìa khỏi cuộc đời này.

Tôi luôn nhớ mãi lời anh dặn: Chiến tranh còn khốc liệt lắm, giặc Mỹ thâm độc lắm, chẳng những chúng thả bom, bắn roc két triệt phá ống dẫn dầu mà còn sử dụng bom bi cắt cụt chân cẳng chúng ta. Do đó các đồng chí không được chủ quan, khôn khéo cẩn trọng là hết sức cần thiết. Cho nên dù tôi đã già rồi vẫn xem anh Phước như người anh ruột thịt của mình. Với quân hàm Đại tá về hưu nhưng tình đồng đội, một tình cảm thiêng liêng gắn bó, đã từng sống chết, vui buồn mỗi khi gặp lại chiến sỹ thuộc hạ anh tỏ ra hết lòng với chiến sỹ. Anh không từ chối việc khó nào đang thiệt thòi chính đáng về quyền lợi, chính sách như chứng nhận thương tật, thương binh… Đối với tôi anh còn nhớ như in khi bị tôi bị thương quân y sỹ Nguyễn Ngọc Tuất chuyển tôi về tuyến sau, nhờ đó mà thủ tục chứng nhận thương binh cho tôi cũng dễ dàng.

Người lính Binh trạm 169 càng gặp khó khăn hơn khi dốc toàn sức lực trí tuệ đảm bảo xăng dằu cho tác chiến hiệp đồng binh chủng mùa xuân năm 1975, với phương châm kịp thời, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng. Trong quá trình diễn biến chiến dịch, hầu như việc liên lạc với gia đình bị cắt đứt. Do vậy chính vợ con luôn nhận những hung tin lă ông Bộ đã hy sinh. Chính những hung tin ấy mà bà Hoàng Thị Nhuần nhiều khi buồn chán nghĩ đến một tương. Mãi đến khi giải phóng hoàn toàn miền Nam mới chắc chắn mình còn sống về cùng vợ con.

Ông vừa nói chuyện với tôi vừa nhìn bà một cách trìu mến. Chuyện tình nghĩa vợ chồng như thế âu cũng do hoàn cảnh chiến tranh, vào sinh ra tử là lẽ thường tình.

Trong lúc chuyện trò rôm rã, bà Nhuần cũng tranh thủ trút bầu tâm sự: Chuyện cực khổ mấy tôi cũng chịu đựng nổi chẳng bao giờ phiền hà hay than trách điều gì vì thời buổi chiến tranh mà. Nhưng nỗi buồn lớn nhất trong đời tôi có lẽ cũng là quyền lợi chính trị. 12 năm công tác ở nông trường Sao Vàng từ khâu sản xuất ở xưởng đường nông trường đến khi đi học đánh máy về làm nhân viên đánh máy phục vụ phòng hành chính, lúc nào tôi cũng  phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ dược giao.

Vừa nói bà vừa mở tủ lôi ra một cuộn giấy vo tròn to như ống nước loại lớn, toàn là giấy khen, bằng khen, huân huy chương, giấy chứng nhận lao động tiên tiến… đủ loại của cả hai vợ chồng cho tôi xem. Và bà tiếp tục tâm sự: Cháu nhìn xem, tuy trong lúc chồng ra trận tôi ở nhà một nách hai con, vừa công tác vậy mà năm nào cũng được khen thưởng hết cấp nầy đến cấp nọ. Thậm chí do nhu cầu lúc đó rất cần nhân viên đánh máy có tay nghề cao, tôi được rút về Uỷ ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa để phục vụ văn phòng. Đặc biệt những hồ sơ trọng yếu các đồng chí lãnh đạo tỉnh đều tin tưởng giao cho tôi thực hiện. Nhiều lần tôi được cơ sở Đảng giới thiệu đi học các khóa cảm tình Đảng nhưng lúc ở nông trường thì vấp phải chuyện chính trị chồng có vấn đề. Khổ thân tôi không hả cháu? Mục đích phấn đấu tu dưỡng cuối cùng của con người là quyền lợi chính trị thế mà vẫn trôi qua thời gian! Còn khi chuyển về văn phòng Uỷ ban nhân dân tỉnh, nỗi oan của chồng đã được thanh minh, tôi đuợc xem xét thì nghiệt một nổi người giữ hồ sơ chuyển công tác làm thất lạc tôi đành trở lại từ đầu. Trong lúc nầy cũng là lúc niền Nam được giải phóng tôi chuyển công tác về quê chồng ở tỉnh Nghĩa Bình, ra đi trên tay với một tờ giấy giới thiệu là một cảm tình Đảng đề nghị đơn vị mới tiếp tục theo dõi giúp đỡ. Như cháu biết đấy quá trình theo dõi giúp đỡ ở một đơn vị mới chân ướt chân ráo không dễ chút nào nên đành cảm tình mãi cho đến lúc về hưu. Nghĩ lại bao nhiêu năm cống hiến chỉ một sự lầm lẫn mà chịu thiệt thòi cả đời người. Thôi thì số mình có thế đành chịu, giờ tuổi già được sống gần chồng con chăm sóc cháu cũng hạnh phúc rồi.

Nhìn gương mặt bà vẫn hằn lên nỗi buồn miên viễn.

Sau khi giải phóng bà Nhuần được chuyển về công tác tại Ty Thương nghiệp tỉnh Nghĩa Bình. Trong chuyến đưa vợ con về Nam đầu tiên cũng hết sức gian nan. Gia tài sau 21 năm tập kết mang về chỉ vỏn vẹn có một chiếc xe đạp cả tàng được phân phối cho bà, một bao tải to đùng nào là mền mùng chăn chiếu và một chiếc va ly đựng quần áo bánh kẹo làm quà. Vì hành lý kềnh càng nên phải trả tiền xe đò rất nặng. Nghiệt nỗi lúc bấy giờ đón được chiếc xe chạy suốt Bắc- Nam không phải dễ. Thế mà khi xe đổ bến Qui Nhơn lui cui mang xuống xe chỉ có bao tải tạp nham và chiếc xe đạp còn chiếc va ly gọi là “của quý” ông bà lại bỏ quên trên xe, nên rốt cuộc họ đã trở về quê với bàn tay trắng, mọi thứ  phải sắm lại từ đầu!

Sắp xếp cho bà có chỗ ăn ở làm việc ổn định, ông phải trở về đơn vị vì lúc nầy ông là Trưởng Ban vận tải Binh trạm 169 Cục Xăng dầu sau đó chuyển công tác sang Cục Hậu cần. Tuy là đất nước được thống nhất nhưng ông phải chịu xa vợ con thêm 02 năm nữa đến tháng 09 năm 1977 mới được chuyển ngành về làm Phó phòng Kho vận Công ty Thực phẩm Nghĩa Bình và sau đó được phân công làm Trạm trưởng Xí nghiệp ô tô Sở Thương nghiệp tổng hợp tỉnh Nghĩa Bình mãi đến năm 1993 về hưu.

Với bản chất người lính nên khi còn khoát áo lính cũng như chuyển qua ngành dân sự ông vẫn luôn dặn lòng mình trung thành với Đảng với Tổ quốc và nhân dân không hề tơ tưởng tham lam dù là một cây kim một sợi chỉ. Do đó những nhân viên thuộc quyền ông lúc đương chức là thủ trưởng ky bo. Nhưng công việc không phải lúc nào cũng suông sẻ, nhất là trong khâu quản lý kinh tế vì nhiều lần ông tự đánh giá năng lực làm kinh tế của mình còn nhiều hạn chế. Có một trường hợp xảy ra ngoài ý muốn khi ông làm ở công ty vận tải thương nghiệp, tàu nhập xăng dầu về đơn vị không đủ đồ chứa, là người lính chuyển ngành nên ông dễ liên hệ với quân đội để mượn bồn chứa tạm trong khu vực quân đội quản lý. Nhưng không may chiếc bồn bị hoen rỉ mà không phát hiện được khi trữ nhiên liệu bị hao hụt nên cũng không tránh khỏi dị nghị về việc thất thoát tài sản, khi đoàn thanh tra vào cuộc mới làm rõ nghi kỵ nầy.

Với cương vị là một thủ trưởng của một xí nghiệp có liên quan đến tài sản Nhà nước vì lúc nầy mọi thứ đều quốc doanh hóa. Nếu để thất thoát một giọt xăng dầu là có tội với Nhà nước. Nên việc xuất nhập nhiên liệu mà không quản lý chặt, không tính toán kỹ và đánh giá chất lượng mỗi loại xe để cấp phát thì sự thất thoát là không cùng. Nhưng lợi thế của bản thân có nhiều năm phụ trách kỹ thuật nên hiện tượng “chảy máu” được hạn chế đến mức thấp nhất. Trong vai trò nầy không sao tránh khỏi sự chỉ đạo vượt quá nguyên tắc bị ông khước từ vì vậy nhiều lúc không được vừa lòng cấp trên. Đặc biệt trong thời bao cấp chuyện thường ngày xảy ra của cánh “giặc lái” là ăn xén xăng dầu vì đời sống lúc bấy giờ  cực kỳ khó khăn. Để tránh hiện tượng tiêu cực nầy ông đưa ra biện pháp là khen thưởng cao cho cá nhân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và quan tâm giúp đỡ công ăn việc làm cho người nhà của nhân viên nên mọi người trong cơ quan rất quí mến ông. Hơn thế nữa trong giới tài xế ông quan tâm chính là đạo đức và tay nghề không phân biệt đối xử với những người tham gia ở chế độ cũ nhờ vậy mà ông cảm hóa được số người nầy phục vụ tốt cho công việc chung như anh Nguyễn Thượng Phúc ở Quảng Ngãi là một điển hình cho số người theo chế độ cũ mà lúc nào cũng hoàn thành xuất sắc công việc và là người lái xe an toàn nhất trong cơ quan. Một lời nhận xét của anh em tài xế mà ông lấy làm hạnh phúc nhất khi đã nghỉ hưu là: Khi còn đương chức chở thủ trưởng trên xe, xe nặng hàng trăm tấn nhưng khi nghỉ hưu rồi thủ trưởng ngồi trên xe nhẹ lắm. 

Nỗi buồn còn sót lại

Thôi thì mọi việc cũng đã qua, cuộc chiến tranh dai dẵng cũng kết thúc trên 30 năm rồi; đồng đội chiến trường xưa người  còn người mất,chuyện vui buồn gặp phải qua một đời người âu cũng là số phận cả.