Cha tôi mất đã lâu lăm rồi. Ông mất một tháng hai ngày thì con gái út của tôi ra đời. Đã 24 năm trôi qua nhưng những kỷ niệm về cha thì không bao giờ phai trong ký ức của tôi. Cha tôi sinh ra ở một huyện vùng quê có cánh đồng thẳng cánh cò bay nằm gối đầu lên dòng sông Ngàn Sâu và gác chân lên hạ nguồn con sông Ngàn Phố.

Mới 12 tuổi đầu, cha tôi phải theo ông nội tôi đi ở làm thuê cho một nhà giàu ở huyện bên cạnh. Thấy ông nội và cha tôi làm ăn chịu thương, chịu khó nên ông chủ nhà nhận kết nghĩa anh em với ông nội tôi và cha tôi thì được họ nhận làm con nuôi. Đất lành chim đậu, ông bà nội tôi chuyển đến lập nghiệp tại nơi đi ở. Được anh trai kết nghĩa giúp đỡ, ông nội tôi mua được đất làm nhà và 2 mẫu đất canh tác. Khi ông bà nội tuổi cao sức yếu, cha tôi trở thành lao đông chính của gia đình và nuôi nấng và lo lập gia đình, làm nhà ở riêng cho các cô, các chú của tôi.  Cha tôi có vóc người to, khỏe nhưng lưng của ông bị còng. Có lẽ vì làm việc nặng quá sớm và lo toan cho các em nên lưng cha tôi bị còng và dáng người trông khắc khổ. Tôi sinh ra khi ông nội tôi không còn nữa, còn bà nội thì già lắm rồi. Không bao giờ cha tôi để cho bà nội ẵm tôi vì sợ bà vất vả. 

         Tôi còn nhớ vào những năm 1955 - 1956, quê tôi đói lắm. Gia đình tôi thuộc loại khá nhất làng nhưng cả ngày mỗi người chỉ được ăn có một chén cơm độn khoai lang. Gọi là cơm nhưng thực ra chỉ toàn khoai lang có dính mấy hạt cơm bên ngoài. Khoai lang thì củ chỉ bằng ngón tay út. Củ nào lớn thì may ra bằng ngón chân cái. Món lương thực của cả vùng hồi đó chủ yếu là rau má, rau lang nấu với tấm hoặc cám gạo. 

Hồi đó người ta hầu như không bao giờ nhắc đến thời trang như bây giờ. Quần áo của già trẻ gái trai hồi được may bằn vải  bố - bây giờ gọi là vải thô. Vải mua về được nhuộm bằng nước củ nâu giã nhỏ . Một mảnh vải trước khi mang đi may được nhuộm trong nước nâu khoảng 15 đến 20 lượt. Mảnh vải nhuộm xong cứng như chiếc mo cau. Còn nếu muốn may quần cho chị em thi sau khi nhuộm nâu xong phải đem mảnh vải đó ngâm vào bùn nhiêu lần đến khi nào chuyển sang màu thâm đen thì thôi.  Mấy thứ quần áo mới cha tôi chỉ dành cho con cái mặc đi học. Còn cha tôi lúc làm việc thì khoác bộ áo quần cũ rách không còn chỗ để vá. Không đi làm thì cha tôi mặc áo “da”. 

 Tài sản của cha tôi là bộ cánh nái, “nái” là tiếng gọi của quê tôi để chỉ loại vải được dệt thủ công bằng loại nguyên liệu là tơ tằm do người dân quê tôi ươm ra từ kén tằm. Sợi tơ mộc, quảng to, quảng nhỏ khi dệt lên thô kệch và cứng.  Bộ cánh này chỉ sử dụng khi cha tôi đi hội, họp hay thăm viếng bà con họ  hàng, xui gia.  Ngày thường, cha tôi giặt phơi khô, gấp cẩn thận và được xếp vào trong một rương bằng gỗ với các giấy tờ viết bằng chữ Hán quan trọng.

            Năm mười tám tuổi, tôi thầm hứa với lòng mình là khi nào học xong, đi làm, tháng lương đầu tiên của tôi sẽ giành mua tặng cha tôi một bộ quần áo mới để cha thay bộ cánh “nái” cũ kỹ kia. Và cũng năm 18 tuổi, tôi đã chia tay cha mẹ và gia đình để ra đi.  Tôi không phải đi làm ăn lương mà tôi vào bộ đội . Mỗi năm 2 bộ quân phục, tôi đã phải giữ gìn cẩn thận mới may ra đủ mặc cho mùa chiến dịch. Hơn mười năm tham gia quân ngũ và làm sinh viên của một trường đại học, tôi không thể mua được cho cha tôi một bộ quần áo.  Cho đến khi ra trường đi làm, chưa kịp mua  áo quần tặng cha thì tôi đã lập gia đình rồi sinh con, đẻ cái. Tôi đã có lương rồi nhưng vải thì được cấp theo tem phiếu. Tiêu chuẩn mỗi cán bộ nhân viên được phiếu vải 2mét /năm. Đã là cán bộ Nhà nước thì phải ăn mặc đàng hoàng lịch sự để “ quan trên nhìn xuống, người ta trông vào”. Không những thế, tem phiếu còn phải phụ thêm để mua tả lót cho con cái. Hồi đó, việc mua một bộ áo quần để tặng cho người thân là cực kỳ khó khăn. Thế rồi, cố gắng lắm, vợ chồng tôi cũng dành dụm được 4mét phiếu vải và mua cho cha và mẹ tôi mỗi người một bộ quần áo mới. Vợ chồng tôi lập kế hoạch hè năm ấy sễ dẫn các con tôi về quê thăm ông bà, họ hàng, quê hương, làng xóm. Cũng dịp đó sẽ mang áo quần về biếu cha mẹ. 

            Vậy mà, một ngày mưa phùn, gió bấc - tháng 12 âm lịch, tôi nhận được bức điện tín đã nhàu nát với nội dung: “Cha ốm nặng , khó qua các con về gấp”. Anh em bạn bè trong cơ quan người gọi xe, người quyên tiền để giúp chúng tôi về kịp gặp mặt cha. Trong khi đó, vợ tôi thì bắt đầu chuyển dạ đứa con thứ hai. Chị em phụ nữ phải lo đưa vợ tôi vào bệnh viện...

            Với chiếc U-OAT cũ kỹ, chúng tôi chạy suốt một buổi chiều và một đêm. Dọc đường đi  con gái lớn của tôi mới hai tuổi say xe nôn thốc nôn tháo trông thật tội nghiệp. Về đến đầu làng thấy cả làng im ắng thanh bình, tôi nghĩ rằng cha tôi đã tai qua nạn khỏi.  Nhưng khi vào nhà đã thấy bức ảnh cha tôi được đặt trên bàn thờ được lập ở góc nhà. Anh chị em và họ hàng ôm lấy tôi mà khóc và bảo rằng cha tôi đã mất trước đó 1 tháng. Khi nhìn kỹ lại bức điện báo thì thấy ngày ở dấu bưu điện cũng vừa đúng 1 tháng. Thì ra hồi đó đường xá, xe cộ trắc trở nên một điện báo gửi từ quê tôi vào miền Nam phải mất cả tháng trời mới đến tay người nhận...

Thế là ước nguyện mua tặng cha một bộ áo quần mới của tôi không thành. Tôi ân hận vô cùng...Nhẹ nhàng dâng bộ áo quần tặng cha đặt lên bàn thờ, tôi kính cẩn thắp nén hương xin lỗi cha vì đã không mua và tặng cha sớm hơn. Tôi gục đầu lên bộ áo quần và khóc nức nở. Nước mắt tôi đã thấm đẫm gói quà tặng người quá cố!

            Và đó là một kỷ niệm buồn đã in đậm vào tim tôi!.. 

Tác giả: Phạm Văn Mão

Nguồn: blog của tác giả (http://ngoisaoblog.com)