Mỗi độ tháng Năm về, người dân Việt Nam lại nhớ về một con người vĩ đại, một nhân cách đã khiến cả thế giới phải ngưỡng mộ. Với các nhà báo, phóng viên, đặc biệt là những cây bút viết về thể thao, thì những câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh như: “Văn không chỉ là văn. Văn cũng chính là người. Học nói, học viết cũng là từng bước hoàn thiện những phẩm giá của mình” hay “Tự tôi ngày nào cũng tập thể thao” là kim chỉ Nam, là những lời dạy vô cùng hữu ích. Nhân kỷ niệm 119 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, xin giới thiệu một bài viết của nhà thơ Đặng Vương Hưng về trận bóng đá lịch sử Việt - Pháp năm 1946 do đích thân Hồ Chủ tịch khởi xướng...

Ngày 20/10/1946, vừa bước chân xuống cảng Hải Phòng sau khi kết thúc chuyến đi dài gần 5 tháng sang thăm Pháp, Bác Hồ đã chỉ thị tổ chức một trận đấu bóng đá giao hữu đặc biệt giữa Tuyển Hải Phòng và các thuỷ thủ trên chiến hạm Dumond D’Urville - con tàu của Hải quân Pháp đưa đoàn đại biểu của Nhà nước ta từ Pháp về Việt Nam.

Ông Nguyễn Lan, thủ quân của đội Hải Phòng năm đó đã kể về trận cầu đáng nhớ đó…

Nhân chứng lịch sử và lai lịch một đội bóng

Ông là Nguyễn Lan (sinh năm 1916), từng là một võ sĩ Quyền Anh và danh thủ bóng đá Hải Phòng ở thập niên 40 của thế kỷ trước.

Theo ông Nguyễn Lan kể lại, thì từ khoảng năm 1936, ở khu vực Phố Ga (phố Lương Khánh Thiện ngày nay) ở Hải Phòng đã có một đội bóng do một thương nhân người Pháp tên là Louis Godelu lập nên. Ông Tây này người lùn, bụng phệ, nói tiếng Việt như người Việt, rất mê tổ tôm, có chân trong Hội đồng thành phố. Godelu cũng chính là người đã sáng lập ra Hội Thể thao đầu tiên ở Bắc Kỳ.

Cùng thời gian trên, một người Việt đã vào làng Tây tên là Jean Sen đứng ra chiêu mộ một số người chơi bóng giỏi, ra Quảng Ninh đá cho mấy đội chângiày ở Cẩm Phả. Ông Nguyễn Lan nằm trong số đó. 

Năm 1938, sau khi đội bóng nổi tiếng đất Cảng là “Đoàn Voi Vàng” tan rã, Hội bóng Phố Ga lấy tên chính thức là Olympique, có khoảng 20 người cả Tây và ta cùng tham gia. Hầu hết cầu thủ của đội đều là dân lao động, thợ thuyền, vì ham mê thể thao mà tụ họp nhau lại, đá bóng không lương.

Chỉ những ngày thi đấu họ mới tập trung và được Hội trưởng cho ăn uống no nê, được phát cả quần áo đồng phục. Đá xong mỗi trận thì ai lại về nhà nấy lo công việc làm ăn của mình.

 Môt trận đấu bóng có cả cầu thủ người Việt và người Pháp tại Hải Phòng

  trước năm 1945, do Nguyễn Lan (ngoài cùng, bên trái) làm trọng tài.

Nguyễn Lan và một số cầu thủ đá hay từ Cẩm Phả nhiều lần được ông Godelu mời về đá thuê cho Olympique Hải Phòng với thù lao 5 đồng mỗi trận (không tính tiền thưởng thêm và vé tàu thủy). Theo ông Lan thì đó là một số tiền rất lớn hồi đó, đủ để nuôi sống một người bình dân trong cả tháng.

Do chính sách đãi ngộ tốt, nên về sau nhiều cầu thủ giỏi từ Hà Nội và Quảng Ninh đã tìm về đầu quân cho Olympique Hải Phòng. Nhờ thế, đội bóng này nhanh chóng vươn lên thành một trong những đội mạnh nhất Bắc Kỳ hồi đó, được báo giới mệnh danh là Phượng hoàng đất Cảng.

Olympique luôn chơi bằng đội hình chiến thuật tân tiến WM, với 3 tiền đạo, 2 hộ công, 2 tiền vệ và 3 hậu vệ.

Với một đội hình tiêu biểu, nhiều đội bóng đến từ Hà Nội, Nam Định, Phủ Lý, Hải Dương... đều bị Phượng hoàng đất Cảng đánh bại. Trong đội hình trên, nổi lên 2 cầu thủ Nguyễn Thông - Nguyễn Viễn. Họ là cặp bài trùng đe đọa mọi khung thành đối phương. Trình độ kỹ thuật và tài nghệ của họ được báo giới hồi đó ca ngợi chẳng kém gì Túc cầu vương Lý Huệ Đường của Hong Kong.

Đội Phượng hoàng đất Cảng thường tập và thi đấu ở sân Jeunot (sân Thanh niên). Vì sân bóng này do nhà thờ quản lý, nên người ta còn gọi là sân Cố đạo, nhưng nhiều dân Hải Phòng thì vẫn quen gọi nó là sân Phố Ga (nằm cạnh ga tàu hỏa).

Nhờ có nhiều danh thủ, nên những trận đấu trên sân Phố Ga, dân chúng thường mua vé vào xem chật kín. Mà dân Hải Phòng lại mê bóng đá đến kỳ lạ. Cứ nghe tin có trận đấu hay là nhiều người bỏ cả công việc, quên ăn quên uống rủ nhau đi xem. Thời đó, ngoài Hà Nội, thì Hải Phòng là một trung tâm bóng đá lớn nhất Bắc Kỳ.

Bác Hồ chỉ thị tổ chức một đội bóng đá

Trước Cách mạng Tháng Tám (1945), một số cầu thủ trụ cột của Olympique bị ép sang đá cho đội Police Sport Hải Phòng. Từ đó, Phượng hoàng đất Cảng tự rời bỏ “đỉnh núi vinh quang” của mình.

Sau khi đội bóng giải tán, các cầu thủ tản mát mỗi người một nơi. Thỉnh thoảng nhớ nghề họ mới tụ tập nhau lại để đá bóng. Cuối năm 1946, trước ngày Toàn quốc Kháng chiến, tình hình ở Hải Phòng rất căng thẳng. Và lúc đó có tin Chủ tịch Hồ Chí Minh và phái đoàn Chính phủ ta sau hơn 4 tháng sang Pháp đàm phán, đang trở về bằng đường biển.

         Ông Nguyễn Lan (trái) - cựu đội trưởng đội Hải Phòng

            trong trận đấu năm xưa - Ảnh Đức Cường.

Một chiến hạm của Pháp chở phái đoàn Chính phủ ta, sau khi rời Toulon lênh đênh trên biển 1 tháng trời đã cập cảng Cam Ranh (để Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp mặt viên Cao ủy Pháp tại Đông Dương là Đô đốc D’Argenllieu trên chiến hạm Suffren của hải quân Pháp vào ngày 18/10 bàn về việc thi hành Tạm ước 14/9), sẽ ra Bắc và cập cảng Hải Phòng chiều ngày 20/10/1946.

Bác Hồ thông báo ngắn gọn kết quả cuộc hội đàm giữa Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với Chính phủ Cộng hòa Pháp. Người cũng nhấn mạnh ý nghĩa của việc ký kết Tạm ước 14/9; yêu cầu cán bộ và nhân dân Hải Phòng phải bình tĩnh, sáng suốt đối phó với mọi âm mưu của địch và kiên quyết không được manh động.

Kết thúc buổi nói chuyện, Bác Hồ bất ngờ tuyên bố: “Ngày mai, mời đồng bào tới sân Phố Ga xem bóng đá. Chúng ta sẽ tổ chức một trận bóng đá với các thủy thủ trên chiếm hạm Dumond D’Urville của Pháp, để tỏ rõ thiện chí của nhân dân Việt Nam!”.

Và người có vinh dự được tổ chức giao cho nhiệm vụ làm đội trưởng của đội bóng đá Hải Phòng thi đấu với đội của các thủy thủ Pháp ngày đó chính là ông Nguyễn Lan. Buổi trưa hôm đó, một cán bộ tên là Giao từ Thành ủy hối hả đi xe đạp xuống tìm gặp Nguyễn Lan, mang theo chỉ thị của cấp trên: Thành lập gấp một đội bóng để thi đấu trong ngày mai.

Trận đấu bóng lịch sử đã diễn ra như thế nào?

Ông Nguyễn Lan chỉ có chưa đầy 24 giờ để chuẩn bị cho trận đấu. Thời gian quá gấp, nhưng vất vả ngược xuôi suốt mấy tiếng đồng hồ, rồi một đội bóng “chắp vá” cũng được hình thành. Ngoài một số anh em cầu thủ đã có tiếng như Lương “lùn”, Nguyễn Thông, Sáu “mốc”... Nguyễn Lan đành phải mời thêm một số anh em đá hạng B khác cho đủ 11 người: Lượng, Phú (công an), Đê, Thoát, Giao...

Không có cả thời gian tập luyện cho quen đội hình, nhưng ai cũng háo hức lạ thường và nhiệt tình thì có thừa. Tinh thần thể thao hữu nghị, không được “đá rắn” và không được “máu ăn thua” đã được quán triệt. Anh em cũng được nhắc nhở tinh thần cảnh giác cao, đề phòng bọn phản động bắn súng và ném lựu đạn khủng bố...

Buổi chiều ngày 21/10/1946, trước giờ thi đấu hàng tiếng đồng hồ, sân bóng Phố Ga đã đông nghịt người đến xem. Vì đã lâu lắm nơi đây không có bóng đá, lại là thi đấu quốc tế, nên ai cũng háo hức và rất tò mò. Nhiều người không có chỗ ngồi, chỗ đứng, đành phải ngồi cả lên bờ tường, trèo cả lên cây... Băng cờ, khẩu hiệu căng lên đỏ rực cả dãy phố, với nội dung ủng hộ cho Cách mạng và đội bóng Hải Phòng.

Trận đấu diễn ra hết sức hào hứng. Phía đội thủy thủ Pháp có cả Tây trắng và Tây đen, người nào cũng cao to lừng lững, mặc đồng phục rất đẹp. Phía đội Hải Phòng cầu thủ thấp bé, nhưng nhanh nhẹn và kỹ thuật điêu luyện hơn, ra quân với màu áo vàng truyền thống của Phượng hoàng đất Cảng. CĐV hai bên thi nhau hò hét, mang cả kèn đồng thổi toe toe, trống thúc tùng tùng liên hồi.

Tuyển Hải Phòng chơi tốt hơn, luôn lấn át và ép sân, khiến cho đội tuyển thủy thủ Pháp chống đỡ khá vất vả. Tỷ số 1-0 nghiêng về đội tuyển Hải Phòng là kết quả của hiệp 1.

Nhưng phút nghỉ giải lao giữa hai hiệp, BTC đã kịp thời chỉ đạo: Không được thắng tiếp nữa, phải giữ hòa khí, tránh gây căng thẳng cho các cầu thủ phía đội thủy thủ của Pháp. Và kết quả cuối cùng của trận đấu lịch sử đó là tỷ số hoà 1-1.

Điều mà BTC trận đấu lo lắng nhất là lực lượng phản động có thể lợi dụng trận đấu để gây rối, kích động, thậm chí có thể tiến hành khủng bố bằng cách ném lựu đạn, hoặc ám sát cầu thủ của hai đội để gây chia rẽ, bất hòa giữa ta và Pháp… đã không xảy ra. Đó là một thắng lợi lớn của lực lượng Công an Hải Phòng ngày ấy.

Theo ông Nguyễn Lan được biết, thì trong trận đấu đó, BTC đã bố trí rất nhiều công an mật đứng xen kẽ với khán giả. Chỉ cần ai đó có hành động bất bình thường là được nhắc nhở ngay. Nhờ thế, an ninh đã được duy trì tới phút chót của trận đấu.

Đặng Vương Hưng

(Nguồn: Báo Bóng đá)

     ______________

      Tham khảo thêm thông tin về tác giả Đặng Vương Hưng qua:

       http://lucbat.com/home.php?lan=v&id=chandung&code=41