“Lục bình ai thả trôi sông
Mà sao tím cả mấy dòng sông quê
Xa nhà xa mấy triền đê
Mà nghe thương nhớ lối về mênh mông...”.

    Trong muôn sắc hoa quê, có một loài hoa rất dụng dị, hoa của đồng nội. Dù chịu nhiều va đập, thường xuyên bị biến động về môi trường sống song chúng vẫn nở điềm nhiên, tự tại và dẫu chỉ còn một cá thể cũng làm rực thắm cảnh quê. Loài hoa ấy là bèo lục bình. Mùa xuân, lục bình đã nở hoa nhưng rộ nhất là hè thu, khi những mảng dèo cùng ra hoa đồng loạt. Từng đám dày, khi có sóng đánh mạnh thì tản ra, khi nước lặng lại nhập vào kín mít. Thon thon, duyên dáng, ngạo nghễ, nổi trôi mặc sóng trào. Hiếm có loài hoa nào độc đáo bằng lục bình. Hoa vừa trôi vửa nở tím cả triền sông. Chỉ cần gió nhẹ đưa là lá hoa đu theo sóng tới bất cứ đâu. Đến thì là nở, bông này kế tiếp bông kia. Bên dòng sông, nhìn hoa lục bình tím ngát nàng hát: “Có một loài hoa tím vừa trôi vừa nở. Em lấy chồng rồi anh ở vậy thôi. Nữa mai thương đứng thương ngồi. Biết loài hoa ấy vừa trôi vừa buồn...”. Không chỉ vượt lên trong phong ba, giữ mình trường tồn, lục bình còn cho mặt sóng bình yên, tĩnh lặng. Bình thường nước đục là thế, khi có lục bình nước trong hơn, mặt nước xanh thêm nhờ màu lá và tím lên nhờ hoa.

    Vào mùa hoa, những ngả đường quê nhiều khi không thấy gì khác ngoài hoa lục bình. Cảm nhận đầu tiên với tôi là một con nước đầy vơi, huyền bí. Một tứ thơ của tôi bật ra: “Lục bình tím cả triền sông/ Nổi trôi như thế lòng không bến bờ/ Thương em tháng đợi ngày chờ/ Ta đi, hoa tím ngẩn ngơ tứ mùa...” Lục bình ngoi lên từ chốn bùn lầy song hoa của nó luôn trong sạch, mỗi cánh hoa như ánh mắt ngây thơ trìu mến, đợi chờ... ngước nhìn làng quê. Khiêm nhường, e ấp, ẩn hiện dưới những cánh lá xanh biếc mơ màng. Quanh lục bình luôn thấy những con tôm, cái tép, con cua đánh càng nhả bọt, những chú chuồn chuồn chao lên lượn xuống thi thoảng có con chim bói cá từ trên cao đánh tũm xuống ao bèo cắp ngang một con cá vụt lên. Cũng có lúc lục bình gợi lên trong lòng mẹ nỗi u hoài với nhiều tâm sự. Khi gặp cảnh sông dài, trời nước chơi vơi thấy mình nhỏ bé, cô đơn. Nhìn theo dòng lục bình trôi, mẹ đau đáu nhìn về phương ấy, nơi có tiếng súng nổ, chồng mẹ đang ngụp lặn dưới sông, đội trên đầu những đám lục bình để tiếp cận và tiến công quân địch.

    Trai gái sau buổi làm đồng, gánh lúa,cấy cày đều nghỉ chân bờ nước, rửa tay, trêu đùa, tức cảnh buông lời thề hẹn, lấy hoa bèo tím tặng nhau làm kỷ vật yêu đương. Với những nỗi niềm thầm kín, không ít người nhìn hoa ra ngẩn vào ngơ. Xưa kia, vì nghèo đói và bởi thân bèo non, hoa bèo ngọt mát ăn được, người dân ở nhiều nơi đều chế biến lục bình thành món ăn, Buổi chiến tranh, cơm gạo, rau dưa đều thiếu, nhà nào cũng luộc một rổ lớn lục bình chấm mắm. Cha mẹ, con cái ngồi gắp những cuộng hoa đưa lên miệng ngon lành. Ông bà nhìn con cháu băm bèo, nấu cám lại thầm mơ tới một ngày sung túc, ấm no. Lục bình gắn liền với lam lũ, nhọc nhằn. Nhìn những cọng bèo hoa tím bồng bềnh, phiêu dạt trong tôi lại sống dậy những hồi ức, kỷ niệm chốn quê nhà. Với dáng bà dáng mẹ rạp mình trên chiếc thuyền con vớt bèo về nuôi đàn lợn; dáng cha dáng anh lom khom cất vó, đơm cá đem về nấu bữa cơm canh. Hoặc mùi hương nồng nàn của đất, sau những buổi chị đi cày, giặt giũ nơi ao làng. Những âm thanh trưa nhàn nàng ngồi băm béo lạch cạch tiếng dao gõ vào lòng thớt râm ran khắp sân nhà. Với nhiều người xa xứ, mỗi lúc thấy cánh lục bình trôi dạt nặng lòng thương nhớ quê. Muốn vớt lên ngắm nghía, hít hà hương vị của đât, sóng nước, hoa quê...

Trần Nam Nam (Hà Nội)
Email: enbaychim@gmail.com-  ĐT: 01233075098