Những người yêu thích điện ảnh Việt Nam từ những năm đầu thập kỷ 70 của thế kỷ 20 không mấy ai không nhớ đến Nghệ sĩ Ưu tú Thúy Vinh đóng vai cô giáo Thùy trong bộ phim nhựa "Vùng trời" của đạo diễn Huy Thành. Và đó chính là những kỷ niệm khó quên trong đời làm nghệ thuật của chị suốt mấy chục năm qua.

Mùa đông năm 1972, bầu trời Hà Nội liên tiếp xuất hiện các tốp máy bay Mỹ oanh tạc. Cùng thời điểm, nghệ sĩ Thúy Vinh được đạo diễn Huy Thành phân công đóng vai cô giáo Thùy, vợ của phi công Ðông. Ðể hoàn thiện vai diễn của mình, Thúy Vinh khăn gói quả mướp tha lôi cậu con trai bé bỏng đến sân bay Yên Bái ở trong doanh trại tập trung những người lính không quân.

Anh Ðông là một nhân vật có thật ngoài đời, do đạo diễn đưa lên phim. Ở doanh trại quân đội khoảng hai tháng, Thúy Vinh hiểu rõ nỗi khổ và sự hy sinh thầm lặng của những người lính chiến. Cưới vợ chưa đầy một tháng, phi công Ðông (do nghệ sĩ Hồ Thái thủ vai), xa người vợ trẻ lên doanh trại trực chiến cả ngày lẫn đêm bảo vệ vùng trời Tổ quốc. Năm cũ sắp qua, năm mới gần kề anh vẫn đi biền biệt. Không chịu nổi cảnh cô đơn trống vắng, nghe lời mẹ chồng "xui", cô giáo Thùy đạp xe đạp vượt hàng trăm cây số từ Hà Nội lên Yên Bái tìm chồng với hy vọng cùng chung chăn gối với anh chỉ một đêm có mang rồi trở về sinh con. Nhưng điều giản dị đó không có được. Cô giáo Thùy bịn rịn chia tay chồng trong nỗi khắc khoải mong chờ kết thúc chiến tranh, hòa bình anh sẽ về với chị rồi sinh con...

Vai diễn này đến nay Thúy Vinh còn nhớ mãi, dù đã gần 40 năm trôi qua. Chị tâm sự: "Mình đọc tác phẩm văn học "Vùng trời" của nhà văn Hữu Mai hay quá và muốn thể hiện tâm hồn nhân vật, cuộc sống làm vợ người lính không quân như một sự tri ân với họ". Người phụ nữ Việt Nam thời chiến chịu quá nhiều thiệt thòi, nhưng sự hy sinh lớn nhất là phải xa chồng. Vào vai vợ anh Ðông phi công lái máy bay, Nghệ sĩ Ưu tú Thúy Vinh tự hào vì mình được sống trong thời khắc lịch sử cùng với lính không quân Việt Nam anh hùng đã đi vào thơ ca như một huyền thoại.

Sinh ra trong gia đình lao động nghèo ở vùng đất cảng Hải Phòng, Thúy Vinh lên Hà Nội học lớp đào tạo diễn viên với bao bỡ ngỡ. Trời phú cho nhan sắc mặn mà hương đồng gió nội, lên phim rất ăn hình. Vì lợi thế đó Thúy Vinh liên tiếp tham gia đóng những vai quê mùa; cô Hiền phim "Con chim vành khuyên", bà Cót phim "Thằng Bờm". Trên những thước phim quý giá do chị thủ vai phần lớn khán giả xem thấy rõ nghệ sĩ Thúy Vinh muôn thuở chỉ mặc áo nâu sòng chít khăn mỏ quạ đặc sệt chân quê. Chị hóa thân vào nhân vật một cách tự nhiên, tạo cho mình bản sắc riêng của người nghệ sĩ.

Bộ phim "Bản đề án bị bỏ quên" là một thí dụ điển hình về sự nỗ lực của chị trong thể hiện vai diễn. Trước khi phân vai đạo diễn Nông Ích Ðạt hỏi Thúy Vinh "đây là vai ghê gớm nanh nọc, cô hiền thế có diễn tả được không?". Nghe hỏi vậy, chị im lặng không nói câu nào, nhưng thầm quyết tâm diễn bằng được vai cá tính khác hẳn với tính cách của chị. Ðến ngày bấm máy quay tại bếp ăn ở ga Hải Dương, nghệ sĩ Thúy Vinh hóa thân thành cô Tâm ăn diện ngất trời, kiêu căng cậy thế mình là vợ của giám đốc (nghệ sĩ Sự), Tâm đi đánh ghen với cô kỹ sư xinh đẹp (nghệ sĩ Thanh Loan). Tâm nghi hai người lòng thòng tình ái trong cơ quan, máu Hoạn Thư nổi lên, bà vợ giám đốc "ra tay" chủ ý làm cho cô kỹ sư mất mặt, thậm chí mất việc để hả giận. Cảnh quay Tâm rình rập theo dõi đôi nhân tình "già nhân ngãi non vợ chồng" bước vào nhà ăn là một trường đoạn khó. Thúy Vinh đã phải tập đi tập lại để lột tả xác thực bản chất đanh đá, chua ngoa của người đàn bà mà chị thủ vai. Lúc đó mặt anh Sự tái mét, còn Thanh Loan tay run lẩy bẩy... những khán giả đứng bên ngoài tò mò xem chị diễn toát mồ hôi hột... Kết thúc cảnh quay mỹ mãn, nghệ sĩ Thúy Vinh thở hổn hển, còn đạo diễn Ðạt ra vỗ vai thân mật: "Cô ghê gớm quá đánh ghen chồng. Tôi suýt mắc sai lầm lớn nếu không mời cô diễn vai này". Lần đó chị rất vui vì mình đã hoàn thành vai diễn được đạo diễn khen. Phải chăng đó là tài năng của người nghệ sĩ được đào tạo bài bản cùng với sự rèn khổ luyện nghệ thuật nghiêm túc?

Chị kể: "Làm phim thời chiến tranh trên bom dưới đạn, có lúc đi sơ tán phải chui vào hầm tránh máy bay B52, cơm không có ăn phải ăn khoai sắn nhưng chị vẫn tâm huyết với nghề". Trong "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" Thúy Vinh đóng vai phụ - cô Mai du kích thôn vượt qua khói súng cùng NSND Trà Giang. Chấp nhận đóng những vai chỉ làm nền, nhưng chị quan niệm dù vai nào thì cũng phải "cháy" hết mình. Chị thổ lộ: "Ngày xưa ít phim, được đi đóng phim là vinh dự. Nhận vai có trách nhiệm với vai".

Nửa thế kỷ đã đi qua, Nghệ sĩ Ưu tú Thúy Vinh đã cống hiến sức lực của mình cho nghệ thuật điện ảnh Việt Nam. Năm 2006, chị vào vai bà Tô trong phim "Ngọt ngào và man trá" của đạo diễn Nguyễn Hữu Phần. Ðó là vai diễn cuối cùng của chị trước khi giã từ điện ảnh trở về gia đình làm nội trợ chăm sóc gia đình con cháu. Ðã ở tuổi mãn chiều xế bóng, nhưng tính cách, tinh thần của người nghệ sĩ vẫn tươi trẻ như ngày đầu bước vào làng điện ảnh. Tin rằng, không chỉ với Nghệ sĩ Ưu tú Thúy Vinh, vùng trời xanh thẳm ấy còn là kỷ niệm đẹp không dễ quên trong lòng nhiều thế hệ khán giả.

HẢI CHÂU

(Nguồn: Báo Nhân Dân)