(TT&VH) - Chưa một nghệ sĩ nào sinh ra và gắn bó với Hà Nội lại tạo được quà tặng Thăng Long thiên niên kỷ tầm cỡ, ấn tượng như Đào Anh Khánh. Cây đời sẽ diễn ra lúc 19h30 ngày 15/10 là đêm diễn lớn nhất của chuỗi sự kiện Dòng chảy ngàn năm mà họa sĩ tặng Hà Nội. Đây có lẽ là cuộc trình diễn lớn cuối cùng của anh.

Đào Anh Khánh là nghệ sĩ trình diễn lớn ở Việt Nam, xét về tổng thể số lượng biểu diễn, đầu tư, hiệu quả và uy tín. Anh được New York Times viết bài giới thiệu khi sang trình diễn tại Mỹ năm 2003. Được xem Đào Anh Khánh từ cuộc đầu tiên Hòa cùng vũ trụ (2000) và hai lần vượt cầu Long Biên sang nhà anh để chiêm ngưỡng toàn cảnh chương trình Cây đời tới đây, tôi sững sờ khâm phục vì vẻ ngoạn mục mà anh tạo ra. Niềm háo hức chẳng át nổi nỗi buồn, khi biết rằng từ nay, anh em nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật thủ đô sẽ khó có cơ hội xem Anh Khánh làm trình diễn nữa.

Cuộc chơi lớn nhất và cuối cùng

Suốt 1 thập kỷ qua, studio Anh Khánh, số 7 ngõ 462 Ngọc Thụy, Long Biên, Hà Nội và triền đê ấy đã là địa chỉ thân thiết đến mức không thể thiếu. Khán giả thưởng ngoạn miễn phí, mãn nhãn, được nhiều cảm xúc, thỏa giác quan một cách thoải mái và hồn nhiên. Đào Anh Khánh cật lực cống hiến như ngọn lửa, nhưng không phải bất tận. Anh đã mệt sau bao cố gắng phi thường.

Còn nhớ, anh đón Đại lễ 1.000 năm từ 1 năm trước, từ chương trình Hội tụ ánh sáng (diễn ra vào 15/10/2009), tới Cầu âm thanh (diễn ra từ 24 - 25/2/2010) và tới giờ là Cây đời - sự kiện cuối của loạt chương trình có chung tên Dòng chảy ngàn năm.

HS Đào Anh Khánh cùng vợ và con trai Théo 3 tuổi - một “cây đời” của anh

Đường đê Ngọc Thụy đẹp chưa từng thấy. Từ trung tâm Hà Nội sang cách nhà họa sĩ 1 km chạy thẳng là 38 búp măng - tác phẩm điêu khắc lõi tre, sắt, bọc vải được vẽ đa dạng. Chân phải bị gãy, bó bột, song vì chuẩn bị 4 tháng cho Cây đời, nên anh không thể “ít cử động” theo lời dặn dò của bác sĩ. Lại nữa, anh sa xuống hố hôm 30/9, khiến chấn thương cơ, tiếp tục bó bột 1 tháng. Tiến độ và đòi hỏi công việc, anh không chịu bó bột, chỉ băng chằng dây quanh bàn chân. Từ 5/9, các cây măng từ 9-15 m bắt đầu dựng và liên tục 40 ngày trang trí. Đào Anh Khánh lên giàn giáo vẽ một mình. Dưới sườn đê, 1.000 thân tre sơn trắng, đỏ đen, tạo thành “rừng”. Bên trái đê 10 cột inox lắp đèn, 30 cọc tre treo 30 bài thơ viết bằng mực đen trên vải trắng và 250 phướn vải màu 4 - 7m. Ở trung tâm, 5 cây măng quấn nilon không vẽ màu, để chiếu sáng biến đổi riêng vì chất liệu nilon bắt sáng nhanh nhạy.

Theo tiết lộ của anh, trong chương trình trên sườn dốc đê này sẽ có 200 diễn viên thể hiện các màn trình diễn chuyển động cơ thể như 200 cái cây. Đây là phần  ngẫu hứng tự do, chân thật và tưởng tượng theo cuộc đời chính họ. Êm đềm, truân chuyên, bình yên hay bão táp, họ diễn tả bằng cơ thể. Những cái cây lớn lên theo lịch sử đời người bên rừng tre.

Tôi cạn kiệt tiền và sức lực

Bắt đầu câu chuyện, Đào Anh Khánh lại có khuôn mặt ưu tư.

* Anh luôn tươi cười và máu lửa trước mỗi cuộc trình diễn. Lần này, anh chịu áp lực quá nên mệt mỏi?

- Tôi đã trình diễn 10 năm, 6 lần tổ chức Đáo Xuân. Dự án Dòng chảy ngàn năm sau 2 sự kiện đầu gây tiếng vang, tôi cứ nghĩ, sẽ được quan tâm ủng hộ. Cuối tháng 2, tôi thân chinh đem hồ sơ xin thành phố tài trợ một phần kinh phí, nhưng không được.

Đã lên lịch là bằng mọi giá, không bóp nhỏ quy mô. Tôi bỏ tiền túi, vay gia đình... Đây là một sứ mệnh, không thể thay đổi, phải làm hết khả năng. Nhớ hồi làm Hòa cùng vũ trụ để động viên mình. Lúc ấy, tôi vay họ hàng, sát ngày diễn, bán được 7 bức tranh, trả xong nợ. Tôi dâng hiến và được đời trả lại, dù vẫn là tranh – lao động của mình thôi và cũng có may mắn.

* Mạnh Thường Quân ở ta hơi ít người quan tâm đến nghệ thuật...

- Tôi rất cần tài trợ, nhưng ngay cả chỗ quen cũng chỉ đề cập 1 lần. Tình cờ anh Lương Hùng (Công ty VLC) xem chương trình về tôi qua tivi, mời tôi đến, ủng hộ 70 triệu đồng, gọi thêm bạn làm du lịch Venus cho 10 triệu đồng, VDC 30 triệu đồng, không thấm vào đâu so với số tiền đầu tư, song ai giúp chút gì tôi đều cảm ơn. Nghệ sĩ với nhau thì thông cảm nhiều hơn. Ngô Nhật Hoàng galaxy thiết kế và in tặng 2.500 giấy mời. Tùng Dương luôn hát “free”, các anh em khác ủng hộ, tôi vẫn trả một phần. Chi phí vật liệu, âm thanh ánh sáng tốn nhất.

Đào Anh Khánh trên đê cùng các “cây măng”.

Ảnh: Ngô Nhật Hoàng

* Chị Jenny (sinh 1974) vợ anh, có tham gia biểu diễn không?

- Không, có em gái cô ấy. Gia đình Jenny đã xem các cuộc trình diễn của tôi qua băng và trực tiếp xem Cầu âm thanh. Ở đó, Jenny áo choàng nhũ bạc lúc cao trào, như một nữ thần. Lần này Hanna (sinh 1981) em gái Jenny, cao 1m78 sẽ xuất hiện với áo choàng xanh lá cây, cầm một cành lá tươi xum xuê, vào phần cuối Thăng bằng, hiện sinh của sức sống, hy vọng và màu xanh cần cho thế giới. Gia đình em trai Jenny và Hanna từ Stockholm bay sang hôm 12/10.

*Anh có thể tiết lộ trình kinh phí Dòng chảy ngàn năm?

- Cả loạt chương trình là 4 tỉ đồng. Cây đời tốn kém nhất, mất 2 tỉ đồng. Quỹ Văn hoá Đan Mạch có tài trợ, chỉ đủ một phần và đã dùng hết ở 2 sự kiện trước. Tôi cạn kiệt tiền và sức lực khi phải lo các khâu từ A - Z.

Cây đời là cố gắng cuối cùng của tôi

* Anh sẽ tiếp tục như khát vọng gửi gắm ở Cây đời?

- Tôi ấp ủ ý tưởng 10 năm và mất 2 năm để làm Dòng chảy ngàn năm tặng Thăng Long tròn 1.000 tuổi. Đó là quà tặng của một người sinh ra và gắn bó với đất này. Tôi khẳng định: Cây đời là cuộc sắp đặt trình diễn lớn nhất VN từ xưa đến nay, sẽ đem đến cho khán giả những hình ảnh hiếm có, trên thế giới chưa ai làm.

* Anh đã viết trên giấy mời: “Miền không thể chạm tôi là đích mình phải cố. Tôi biết mình hơi hoang tưởng, nhưng nó làm tôi mạnh hơn”. Anh có thể tiếp tục cố gắng như từng điên say hết mình cho các sự kiện để đời đã và sắp diễn ra?

- Dẫu chỉ bằng hoang tưởng, cũng không đủ để tự mình tiếp nữa. Sau đây, tôi vẽ tranh, lao động một mình, trở về công việc họa sĩ sáng tác. Nghệ thuật trình diễn không thể chỉ dựng bằng lòng nhiệt tình và lời động viên. Nó ngốn kinh phí và sức lực khủng khiếp, vì phong cách Đào Anh Khánh là làm quy mô lớn. Không có tiền thì không làm nữa. Cây đời là cơ hội lớn cuối cùng, cố gắng cuối cùng của tôi.

* Thơ anh viết: “Mùa mùa  thụ phấn/ Vũ trụ thăng hoa”. Chúc anh nhiều sinh lực để trình diễn thành công Cây đời!

Vi Vi

(Nguồn: Thể thao văn hoá)