Đó là cách bà con người Thái Tây Bắc gọi ông Lò Văn Tâm ở bản Chao Hạ - xã Nghĩa Lợi - thị xã Nghĩa Lộ - tỉnh Yên Bái một cách thân tình và kính trọng.

Ông có một chất giọng tuyệt vời, thuộc nhiều bài hát lại ứng tác rất giỏi. Bởi vậy ngay từ lúc còn trẻ ông đã được bà con gọi là "Quảng Khắp" - tức là người hát Thái giỏi (như danh hiệu nghệ nhân). Những đêm "pay ỉn xao" - đi tìm hiểu bạn tình, hay những đêm "hạn khuống" - sàn hoa ngoài trời, nơi trai gái hát đối đáp giao duyên… tiếng hát của ông khiến bao gái bản thổn thức nhớ mong. Còn ở các cuộc vui như: Đám cưới, lên nhà mới, hội mừng cơm mới, mừng tết… nếu vắng ông, bà con thấy kém vui. Có người nói yêu: "Cuộc vui mà thiếu tiếng hát của Quảng Khắp Tâm chẳng khác nào cỗ bàn lại thiếu rượu, thiếu chéo", (chéo là món chấm nổi tiếng của người Thái, rất thơm và cay).

Tài khắp của ông hội tụ kết tinh năng khiếu bẩm sinh với truyền thống của gia đình và sự rèn luyện học hỏi không ngừng. Cha của ông, cụ Lò Văn Nọi là người rất giỏi chữ Thái cổ và có giọng hát hay nổi tiếng. Mẹ của ông, cụ Lò Thị Hít, mỗi khi cụ cất tiếng hát được bà con ví như dòng nước suối Thia ngời muôn ánh bạc, như gió hát, lá reo. Ngay từ thời trai trẻ ông Lò Văn Tâm đã biết “khắp” tất cả các làn điệu dân ca Thái, thuộc lòng nhiều thiên truyện thơ nổi tiếng của dân tộc mình và sáng tác rất nhiều tác phẩm thơ.

Từ năm 1955, khi ông được học lớp Sư phạm dạy chữ Thái ở khu tự trị Thái - Mèo và năm 1959 học lớp lý luận nghiệp vụ văn hoá, tài năng của ông như được chắp cánh. Những sáng tác và tiếng hát của ông da diết một tình yêu cháy bỏng và khát vọng một cuộc sống ấm no hạnh phúc, tin yêu vào cuộc sống mới đang thay da đổi thịt từng ngày.

Dù khi dạy học hay làm trưởng Đài phát thanh Nghĩa Lộ, ông luôn sáng tác những bài thơ với một đam mê vô bờ bến, không chỉ được các đài báo của khu, tỉnh sử dụng thường xuyên, mà bà con khắp nơi luôn đón nhận nâng niu và thuộc lòng. Lâu dần nhiều bài bà con cứ ngỡ là những bài dân ca.

Bây giờ trong các cuộc vui, các buổi liên hoan văn nghệ trên các chương trình phát thanh, những sáng tác của ông luôn được vang lên: Thẩm Lé, Tuổi trẻ yêu nước, Vườn hoa nở rộ, Tiếng hát hái bông, Thống nhất đất nước. Trong hàng trăm tác phẩm cuả mình, hai bài thơ: "Cổng vào bản " và "Hoa trẩu nở rộ" được vinh dự in trong "Tuyển tập thơ các dân tộc thiểu số Việt Nam", do Nhà xuất bản Văn hoá dân tộc ấn hành năm 2000.

Ngay đầu năm 2007 bài thơ "Thẩm Lé" của ông được đội văn nghệ của thị xã Nghĩa Lộ - Yên Bái dàn dựng dự "Liên hoan tiếng hát dân ca các dân tộc toàn quốc" đã được trao giải ba.

Không chỉ là người Khắp Thái giỏi và sáng tác tài hoa, ông Lò Văn Tâm còn rất thông thạo chữ Thái cổ và văn hoá Thái. Bè bạn và những nhà nghiên cứu xa gần, cả trong và ngoài nước thường xuyên đến trao đổi học hỏi. Ai cũng quý ông bởi cái tài, cái tâm của một nghệ sĩ chân chính.

Ông sinh năm 1933, năm nay đã bước vào cái tuổi "cổ lai hy". Nhưng khi gặp ông, khi được nghe ông “Khắp” Thái, ai cũng không giấu được sự khâm phục. Vẫn dáng người dong dỏng, khuôn mặt tươi sáng, đôi mắt tinh anh, tiếng hát của ông như có lửa: "Cổng vào bản sớm hôm gắn bó/ Lối về mường ta nhớ ta thương/ Đường anh em qua lại vấn vương/ Hàng cây thẳng như đôi nến cưới/ Đường sang bản cờ hoa phấp phới/ Cổng về mường rực rỡ đèn sao/ Ngời sáng bầu trời cờ đỏ bay cao/ Ta hái sao trời về treo cổng bản." (Cổng vào bản - Lò Văn Tâm).

Ông sinh ra từ những điệu khắp của quê hương và chính tình yêu và tài năng của ông đã góp phần chắp cánh cho những điệu khắp của dân tộc mình thêm bay cao, bay xa và sống mãi trong lòng người. Ông là nhà thơ, là nghệ sỹ của nhân dân.

         Trần Vân Hạc

F.201, Nhà.B4, Ngõ.189, Thanh Nhàn

P. Quỳnh Lôi, Q. Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội

ĐT: 0917 331 683 - Email: vanhac.yenbai@gmail.com