Thứ sáu, 19/04/2024,


"Nghề chơi cũng lắm công phu" (27/01/2009) 

Lâu nay, người yêu cây cảnh nước ta đã từng biết đến bao nhiêu nghệ nhân nổi tiếng với những tác phẩm nghệ thuật của mình trong một số triển lãm Bonsai ở Hà Nội cũng như cả nước. Để có một vườn cây ấn tượng với người yêu môn nghệ thuật này, có những nghệ nhân phải bỏ ra hàng chục năm trời mới có được “đứa con tinh thần” như mong muốn. Người ta thường nói: “Nghề chơi cũng lắm công phu”, quả là không sai. Một trong những vườn cảnh ấn tượng của làng cây cảnh nổi tiếng khu vực Phủ Tây Hồ, là của bác Vũ Toán, một cán bộ hưu ở 20A, ngõ 9, đường Đặng Thai Mai, phường Quảng An (ĐT: 04.37182110). So với các cụ trong làng, thì thâm niên chơi cây cảnh của bác Vũ Toán chỉ bằng một phần, nhưng giá trị vườn cây của bác thì thật là đáng nể...

 

Đây là cây Xanh với 'thế  Phụ tử', có tuổi thọ gần 200 năm. Năm 1875, một ông quan người Nam Định làm việc trong triều đình Huế về hưu. Trước khi sắp sửa hành lý lên đường về vui thú điền viên nơi quê nhà, ông được một người bạn tri kỷ tặng cho một cây xanh nho nhỏ. Hồi đó, cây mới chỉ cao khoảng hơn 2 tấc (50 cm bây giờ). Vì lòng tri ân với người bạn, ông quyết định đem cây theo về Nam Định. Cây Xanh cùng ông về quê bằng thuyền vì ngày ấy đường xá đâu có dễ đi như bây giờ? Còn khi nào không đi được đường sông thì cây Xanh lại cùng ông rong ruổi bằng xe ngựa. Cây Xanh về đến nhà được ông chăm sóc, tỉa tót rất đẹp. Đến lúc ông mất, ông dặn người con trai phải giữ gìn cây xanh như một vật kỷ niệm ngàn vàng. Người con nghe lời ông, cũng hết lòng chăm cây chu đáo. Cho đến thời kỳ cải cách ruộng đất, cây Xanh được chính quyền địa phương chia cho một bác nông dân. Thật không may cho cây, thời ấy bác nông dân chỉ lo làm sao cày cấy đủ ăn, chẳng có thời gian chăm cây nên đã đem cây quý ấy ra bờ ao trồng. Kể từ lúc đó, không được chăm sóc cẩn thận, rễ cây Xanh mọc ra tùm lum nên bị phá thế. Cây Xanh “đành” chơ vơ đứng cạnh bờ ao mấy chục năm liền. Mãi đến đầu thập niên 70 của thế kỷ 20, một người thợ cây cảnh mới tình cờ phát hiện ra cây quý bị bỏ phí bên bờ ao nhà bác nông dân dạm hỏi mua về. Người thợ yêu cây lắm, ông này bắt đầu ra sức tạo thế lại cho cây. Với  thế của cây đã sẵn có, chỉ trong vài năm, người thợ cây cảnh đã làm cho cây Xanh có một dáng vẻ mới mẻ nhưng đầy quyến rũ. Rồi đến năm 1980, nhân dịp đón năm mới, người thợ cây cảnh đem giới thiệu cây Xanh cho tỉnh ủy Nam Định. Cây ở đây được một thời gian, có người bạn đã giới thiệu với bác Vũ Toán. Từ khi “bắt' được vẻ đẹp của cây Xanh thì bác cứ nôn nao muốn tìm cách có cây bằng được. Ngày đó bác Vũ Toán còn đang công tác, cảm được nỗi lòng yêu cây tới mức đam mê, nên người ta đã để lại cho bác mang về Hà Nội với giá 1 cây vàng. Cây Xanh làm bạn tri kỷ với bác Vũ Toán từ ngày ấy đến giờ. Như vậy, bác là đời thứ 5 sở hữu cây Xanh này đấy. Bác chia sẻ: “Cây mua về đã có dáng, thế đẹp… nhưng để giữ dáng cho cây đẹp mãi phải rất cẩn thận và kỳ công, không dễ dàng gì”.

 

Còn đây là cây Tường Vi, thoạt đầu không ai có thể nghĩ cây này đã có thâm niên hơn 2 thế kỷ. Gốc cây già đến nỗi vỏ đã nhẵn thín và cứng đá. Tôi thấy lạ quá, sao cái cây nhỏ thế mà sống mấy trăm năm rồi? Hỏi ra mới biết, bác Vũ Toán đã nhờ một người bạn làm xét nghiệm 'các bon C14' để xác định tuổi cho cây. Bác bảo làm thế mới biết chắc được tuổi của cây là bao nhiêu. Bác chăm rất kỳ công, và cũng bỏ khá nhiều thời gian cho nó. Nào là tưới thời điểm nào? nào là tưới loại phân gì? Trời lạnh thì phải làm gì, trời nóng quá thì phải làm gì?... Khi được hỏi về phân bón và tưới có bí quyết gì không? Bác Vũ Toán không giấu diếm đã dẫn chúng tôi xem mấy thùng mùn sừng trâu mà bác đã kỳ công thu gom từ một xưởng mỹ nghệ. Thứ mùn này nếu được ngâm và tưới đúng cách thì giá trị vô cùng với một số loại cây cảnh... Càng nghe bác Toán giải thích, càng thấy nghề chơi lắm công phu quá!

 

Chiêm ngưỡng vườn cây của bác Vũ Toán, tôi nói đùa: “Có lẽ chỉ có những người đam mê môn nghệ thuật này mới có thể dành thời gian cho cây nhiều đến thế. Chứ cây mà vào tay chúng cháu, e chỉ được vài ngày cây khô héo mà chết mất thôi!”. Bác Vũ Toán cười bảo: “Ông cha ta chả đã có câu: Chơi chim, cá là dưỡng tâm; chơi đồ cổ là dưỡng thần; Chơi cây là dưỡng trí. Bác cố gắng chăm mấy cái cây coi như khổ luyện cho trí mình minh mẫn đó mà. Ở làng này, có cụ Quyết Bội là nghệ nhân cây cảnh, đã từng vinh dự được chăm cây cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp, có mấy chục năm thâm niên trong nghề, thỉnh thoảng có chỉ giáo nên bác Vũ Toán mới có những cây cảnh gọi là tương đối đẹp như vậy. Chứ có người tạo dáng cho cây mất mấy chục năm trời kia, cháu ạ”.

Vườn cây cảnh của bác Vũ Toán còn nhiều cây đẹp lắm, tôi rất thích cây Sơn Tuế của bác, nghe kể một lần bác đi công tác Thanh Hóa, thấy bên đường người ta để cây Sơn Tuế. Bác liền dừng xe lại hỏi mua. Thực ra thì người bán cây cũng không biết chính xác là cây bao nhiêu tuổi, nhưng bác xem gốc cây có chu vi hơn 2 mét thì đoán ngay cây này đã sống rất lâu trên núi. Vỏ cây xù xì, trong ruột thì lại rỗng. Đúng như các cụ ta thường nói: “Thông tâm thạch”. Quí hiếm lắm. Lá cây Sơn Tuế dài hơn hẳn các loại cây Tuế khác, chừng 1,5 mét. Trong khi các cây Tuế khác chỉ khoảng gần 1m và lá thì to hơn chứ không mảnh mai như cây Sơn Tuế này. Mãi cho đến khi cây Sơn Tuế ngự trong khu vườn nhà bác Vũ Toán, các cụ trong làng và những người có kinh nghiệm chơi cây cảnh mới khẳng định cây này dễ có đến 300 năm tuổi chứ không ít. Cây Sơn Tuế không những quí ở tuổi thọ mà cây còn có 5 ngọn, tượng trưng cho Ngũ hành. Gốc cây vững chãi nâng niu 5 ngọn cây. Quả là quá đẹp.

 

Những cây Xanh, cây Tường Vy, hay cây Sơn Tuế... kể trên chỉ là ví dụ điển hình trong hàng trăm cây cảnh quý hiếm có trong vườn nhà bác Vũ Toán. Và bác cũng chỉ là một trong hàng ngàn nghệ nhân của Hà Nội đang âm thầm góp phần làm đẹp cho thủ đô nghìn năm văn hiến.

 

 

Đầu năm mới Kỷ Sửu, chúng tôi tới thăm vườn cây cảnh của bác Vũ Toán, lại vỡ ra được bao nhiêu điều thú vị qua thú chơi cây cảnh. Tôi ước gì, cũng có được cái trí, cái tâm, cái thần để có được niềm vui chăm cây sau mỗi buổi làm việc. “Lạc” vào vườn cây cảnh nhà bác Vũ Toán, tôi mới ngẫm ra ngày xưa, các cụ hay nói “Vui thú điền viên” là vậy.

 

Nhân dịp năm mới, chúc bác Vũ Toán luôn mạnh khỏe, giữ gìn được nhưng cây cảnh thật đẹp để dâng tặng cuộc đời vẻ đẹp thanh tao ẩn chứa trong mỗi dáng và thế của cây.

Thuỷ Hướng Dương

(ĐT: 0904009155)

___________________

Chú thích ảnh trong bài:

- Bác Vũ Toán đang kể về lai lịch cây Xanh gần 200 tuổi;

- Cây Tường Vy này đã hơn 200 tuổi;

- Cây Sơn Tuế có vòng gốc 2 mét này đã hơn 300 tuổi.

- Bác Vũ Toán nhiệt tình giới thiệu với khách đến thăm nhà vườn cảnh của mình.

Chia sẻ:                   Gửi cho bạn bè
Mỗi độc giả cũng là một tác giả
(Mời bạn cho ý kiến, cảm nhận và lời bình sau khi đọc bài viết trên)
Họ và tên  *
Địa chỉ  *
Email  *
Điện thoại  *
Nội dung (bạn cần sử dụng font chữ Unicode, có dấu; ghi đầy đủ họ tên, địa chỉ, email, điện thoại,... Nếu thiếu các thông tin đó, có thể chúng tôi sẽ từ chối cho hiển thị
 
Các bài khác: