1-Tiết tấu nhanh chậm, hối thúc trong một câu thơ :

          -Một câu thơ nếu để trôi xuôi, sẽ có dạng như một dòng nước lững lờ, đều đều lặng lẽ.
          Thí dụ :

Anh cho em một đoá hồng
Khơi lên hy vọng trong lòng của em

          -Với thủ pháp ngắt mạch [Xin xem lại ở phần I, Thơ Lục Bát, Mỹ Từ Pháp, thủ pháp ngắt mạch], ta có thể dễ dàng thay đổi nhịp điệu của dòng chảy ấy, khiến cho nhịp thơ nhanh hơn, cuồn cuộn hơn, hối thúc hơn 
           Thí dụ :

Nụ cười, ánh mắt, hoa hồng
Cho em, cho cả tấc lòng yêu thương

          Thí dụ khác :

Em là hạt cải gió đưa
Anh quen em lúc trời mưa bất ngờ

      Viết lại bằng thủ pháp ngắt mạch :

Sấm vang, chớp giật, gió đưa
Mây mù xe mối, hạt mưa kết tình

      -Khi muốn có một tiết tấu chậm hơn, thậm chí ngập ngừng, e dè, thủ pháp ngắt mạch cũng thường được sử dụng, kèm theo những dấu 3 chấm

Thí dụ : 

Anh bây giờ ... còn lại ... một mình thôi

       Tóm lại :
        Chính thủ pháp “Ngắt mạch” đã có hiệu ứng thúc đẩy tiết tấu nhanh chậm, mạnh mẽ, hối thúc, hoặc chậm rãi, ngập ngừng ... của một bài thơ vậy

           2-Lục bát biến thể ngắt câu :

          Hai câu lục bát được ngắt mạch ra thành những câu ngắn hơn, phân biệt hoàn toàn bằng cách xuống            dòng. Các thí dụ :

Biến thể [6/8] thành [3,3/8] hoặc [3,3/4,4]

Trời trong xanh, nước trong xanh
Êm êm tiếng hát, bập bềnh thuyền con
Đàn tơ sáo trúc nỉ non
Thuyền ai xa bến, cô thôn mong chờ

       Viết lại thành [3,3/8] : 

         Trời trong xanh,
                     Nước trong xanh
Êm êm tiếng hát, bập bềnh thuyền con
          Đàn tơ sáo trúc nỉ non
Thuyền ai xa bến, cô thôn mong chờ

        hoặc [3,3/4,4]

           Trời trong xanh,
                           Nước trong xanh
Êm êm tiếng hát,
                            Bập bềnh thuyền con
          Đàn tơ sáo trúc nỉ non 
   Thuyền ai xa bến, cô thôn mong chờ

       Biến thể [6/8] thành dạng [2,2,2/8], [2,2,2/4,4] hoặc [2,2,2/3,5], [6/2,2,2,2] v.v...

                       Một mai phấn nhạt hương phai
Bình rơi, trâm gãy, bèo trôi, hoa tàn

Viết lại thành dạng [2,2 ....]

Một mai
              phấn nhạt
                                 hương phai
Bình rơi
               trâm gãy
                                 bèo trôi
                                              hoa tàn

Tóm lại :
Lục bát biến thể ngắt câu là một dạng lục bát mới xuất hiện khoảng 30 năm gần đây, và thường được coi như một trong các dạng Thơ tự do. Thể loại này khá hay, đặc biệt là diễn tả được tiết tấu nhanh chậm, hối thúc, hoặc ngập ngừng, chậm rãi của mạch thơ.

        Một hậu quả xấu :

Khi ngắt mạch bừa bãi, tuỳ hứng, không vì một mục đích gì rõ rệt, hoặc vì không hiểu thủ thuật ngắt mạch, thì hậu quả là ta sẽ có được những bài ... “Lục bát ... tốn giấy” (!) , cũng hay được gọi đùa là ... “Lục nồi ... lung tung” (!)

            Thí dụ :
                Con mèo
                                   mà
                                                trèo cây cau
             Hỏi thăm
                                 chú
                                              chuột
                                                             đi đâu vắng ...
                                                                                          nhà !
               [... Thật là dị hợm phải không các bạn ? .....]

         Thêm một thí dụ về Lục bát biến thể ngắt câu (của tác giả Promise) :

                   BẤT NGỜ

                  Bất ngờ nắng
                                           Bất ngờ mưa 
        Bất ngờ anh đến 
                               Lòng chưa hỏi lòng 

         Bất ngờ gió 
                                         Bất ngờ giông 
             Bất ngờ em nhớ 
                                    Anh không lại tìm 

                      Kẻ quay đi 
                                     Người trách mình 
               Bất ngờ gặp gỡ 
                                         Vô tình chia xa.

                                                          Promise
                                               (Trên thi đàn TTVNOnline.com năm 2001)

Hàn Sĩ Nguyên

nguồn Vnthuquan.net