GỘI TRĂNG

Chiều lơ lửng ánh trăng xuân
Nhuộm bông hoa cái trắng ngần bên sông
Chị tôi hôm ấy trốn chồng
Đuổi theo câu hát rồi không thấy về

Gió đông thổi lệch triền đê
Vành môi mím sợi tóc thề bay ngang
Giá đừng đêm ấy hội làng
Giá đừng tiếc ánh trăng vàng đầu thôn

Xóa làm sao vết môn hôn
Tình đầu là những khúc buồn vu vơ
Vụm tay vớt đọn song hờ
Chị tôi tóc xõa bên bờ gội trăng.

Trần Xuân Trường

Xóa làm sao vết môi hôn

Lời bình: Nguyễn Thanh Tuyên

Hẳn ở cái thời “cha mẹ đặt đâu con nằm đấy” tôi vẫn tin không ít người đã âm thầm ôm ấp một mối tình đầu. Đơn sơ chỉ nụ cười duyên hay đôi cửa sổ tâm hồn phát ánh sóng biên độ dẫu không cao, song cũng đủ làm náo động trái tim non trẻ đối diện trước mình. Với ai đột ngột chạm tiếng sét ái tình, thì mình mình tỏ. Lúc cường độ cao hơn là khi môi đã chạm môi, hệt giao bôi cạn tửu, cơ thể tức khắc ngấm vị men tinh khôi mà Đức Chúa Trời chưng cất thì cả hai sẽ chao đảo lịm say. Có lẽ vì thế mà nhà thơ Trần Xuân Trường đã biết “ Xóa làm sao vết môi hôn”.
Chính tôi giờ mới giải thích được tại sao khoảnh khắc ấy con tim bản thân bỗng hẫng nhịp. Mối tình không thành mãi man mác “vu vơ” theo chiều dài năm tháng. Thiết nghĩ đến phút chót cuộc đời tại góc khuất tâm trí vẫn lóe lên nụ hôn hình trái tim rực màu son lửa…

Cái tứ thơ trên ai chả am tường, nhưng Trần Xuân Trường - Nhà thơ của đất Kim Sơn, Ninh Bình chọn nhân vật trữ tình là “ chị tôi ” rồi bố cục diễn biến sự việc trong không gian và thời gian độc đáo.

Ta biết lễ hội luôn đều đặn chu kì. Hội nơi đây vào quãng giữa Rằm của tiết xuân.Còn đối tượng xưa mà “ chị tôi ” mang lòng yêu dấu là người có năng khiếu sướng ca. Tiếng hát từ thuở đầu đời đã nhen lửa tình yêu rồi ám ảnh chị tới khi yên bề gia thất. Đêm hội này chị đã trốn chồng, ra nơi không người hò hẹn. Chị ra với tiếng hát quen… Đêm hội tan chị đơn độc ngồi trên bãi sông vớt sóng. Tóc xõa bồng bềnh nhuộm ánh trăng trong… Nội dung chừng ấy. Song dừng ở đây sao tỏ ngọn bút lục bát tài hoa.

Mà, thật vậy: “Chiều lơ lửng bóng trăng xuân”, Trần Xuân Trường giới thiệu không gian thời gian quá khéo. Rõ mùa. Nhưng vào cái này mà mới ban chiều trăng đã lên, và tóc chị gội trăng đến đêm tàn kia , thì chỉ có ngày Rằm hoặc 16. Nhưng thường hội mở vào Rằm.

Với câu “nhuộm bông hoa cải trắng ngần” tin rằng dù có trực quan thì tác giả vẫn phải vắt óc suy tư mới chắt ra được cái màu trắng của hoa. Bởi cải sang xuân vẫn còn chút hoa là loài cải đắng… cải ngồng… Loại hoa này luôn có màu vàng, nhưng dưới ánh trăng đầy làm hoa nhòa sắc, trắng mầu. Tác giả kĩ lưỡng từng câu như thế nên đã gửi gắm được hàm ý, gợi lòng…

Riêng cặp câu “gió đông thổi lệch triền đê/ vàng môi mím sợi tóc thề bay ngang”. Ta hiểu đang xuân mà cơn gió mùa cũ vẫn thổi? Chỉ có xối buốt tê lòng người mới có cảm giác “ lệch cả triền đê”. Rõ ràng chẳng phải là câu phóng đại mà là một câu cảm hay. Nỗi niềm ấy lạnh đến căm căm, buốt từng trong ruột buốt ra, bởi sợi tóc thề còn đó - bay ngang…

Trọn một đêm trắng, hoa trắng, mái tóc gội trăng và “đọn sóng” chị vớt trên tay cũng trắng… Trong thi có họa là đây. Trần Xuân Trường bạo tay dùng màu trắng chủ đạo. Quá khó! Ánh màu bàng bạc lấp ló trong bức tranh tác giả tạo dựng tin rằng mãi mãi khắc khoải trong sự thương cảm của bao người.

Trần Xuân Trường thương “Chị tôi”… lắm mới nhập hồn hư cấu nên bài thơ ấy. Tôi biết, với hoàn cảnh anh cũng chỉ đây đó với quãng gần nhờ bánh xe lăn, nhưng tâm hồn anh đa cảm và nhân hậu. Anh thương cho những mối tình không thành và thông cảm biết bao cho những phút giây xao lòng “ngoài chồng ngoài vợ” của bao người…

(Rút trong tập “Ô cửa đựng mùa xuân” của nhà thơ Trần Xuân Trường - Hội viên hội văn học nghệ thuật tỉnh Ninh Bình).
Viết tại Khoa U bướu Bệnh viện Việt Tiệp HP
Chiều ngày 29/9/2016