Vào khoảng đầu những năm 40 của thế kỷ trước, những năm cuối cùng của triều đình phong kiến ở nước ta, đại đa số nhân dân khi đó rất cực khổ, đói khát dưới ách thống trị của thực dân Pháp (Phú-lang-sa) và sự áp bức, hà khắc của chế độ phong kiến ấu trĩ, lạc hậu. Trong bối cảnh đó thì trong dân gian đã xuất hiện và lưu truyền nhiều bài ca dao có tính chất mai mỉa, chế giễu chính quyền phong kiến, nói lên nỗi thống khổ của người dân và niềm tin hướng về cách mạng. Một trong những bài ca dao đó là bài “Bấy lâu ta ở với ta”. Lucbat.com xin giới thiệu lại với độc giả bài ca dao này:
BẤY LÂU TA Ở VỚI TA
Bấy lâu ta ở với ta
Bây giờ có Phú-lang-sa lọt vào
Bây giờ đất thấp trời cao
An Nam, Quảng Tống phải vào lụy Tây
Bây giờ khố bẹ đi giày
Bờ lau lên phố, đĩ nay lên bà
Mấy đời khoai sắn nở hoa
Thau rau đắc thế, trẻ già thất kinh
Bấy lâu vua trị một mình
Bây giờ Nhà nước đã rành chia đôi
Văn nhân khoa mục ở rồi
Những phường dốt nát lên ngồi làm quan
Những anh phơ phất loàng xoàng
Làm bồi làm bếp ra ràng cậu chiêu
Các quan trung nghĩa trong triều
Về nhà ngồi xó liệu chiều thủ thân
Những quân vô nghĩa, nịnh thần
Tìm thày, tìm cách lần lần thăng quan
Trị dân lắm sự tham tàn
Kiếm tiền kiếm bạc mới toan bằng lòng
Muốn cho bể lặng, sông trong
Cách hết lũ ấy mới mong thái bình.
Trần Hồng Giang (sưu tầm)