(Nhân đọc “Khúc ru mưa” của tác giả Hải Đăng)

     Tôi muốn gọi “Khúc ru mưa”  của tác giả Hải Đăng là khúc ru lòng – “khúc ru lòng”  ru người yêu dấu và tự ru ta, người của riêng người yêu dấu ấy. “Khúc ru mưa”  – khúc ru lòng – của Hải Đăng với hình ảnh cơn mưa hạ gửi vào nửa vầng trăng đã làm tôi chơi vơi trong nhịp thổn thức của trái tim tác giả.

     Bài thơ “Khúc ru mưa”  của Hải Đăng được viết theo thể lục bát (có ngắt câu) và chỉ vỏn vẹn ba khổ (mười hai câu) nhưng đã chuyển tải được cả một “khối tình” rất lớn của người viết. Khối tình ấy cứ như vơi mà lại đầy, và cứ tưởng đầy nhưng  lại hóa ra vơi vơi trong sự ăm ắp nỗi niềm và nặng trĩu tâm tư. Nhẽ ra, để chuyển tải được một “khối lượng” nội dung không hề nhỏ như vậy, người ta cần đến số lượng con chữ nhiều hơn là một bài lục bát chỉ vỏn vẹn ba khổ mười hai câu như “Khúc ru mưa”.

     “Khúc ru mưa” nđược mở đầu bằng câu sáu: “Hạ giăng mưa ướt áo em”. Ở câu sáu này, người đọc hầu như chỉ thấy sự mô tả thiên nhiên là chính. Sang đến câu tám kế tiếp, vẫn trên cái “nền” của phác thảo bức tranh thiên nhiên (mưa, trăng, áo ướt, gió lạnh…) nhưng nỗi lòng của tác giả đã được “vẽ” bằng bút pháp của một họa sĩ tài tình: “Lạnh vai nửa bóng trăng đêm muộn mằn”. Thì đây: Mưa hạ giăng đã làm ướt áo em. Trong cơn mưa đêm hạ, vai em đang lạnh. Áo em ướt bởi cơn mưa. Mưa vì thế mà buồn. Mưa vì thế nên là mưa buồn. Và đêm, đêm như thể của tác giả, của chuyện tình tác giả. Nhưng đêm cũng là người ấy, là đêm của người ấy. Đêm đang lạnh. Và nữa, còn đây nữa, là bóng trăng: Không chỉ chỉ có một nửa mà nửa bóng trăng ấy còn đang rất cô đơn, rất loi lẻ trong sự muộn mằn trong thời gian nửa sau của đêm. Đến đây, yếu tố thời gian không chỉ còn là một đêm trăng thuần túy tự nhiên mà theo tôi, tác giả còn muốn nói đến chuyện tình của chính mình thông qua hình ảnh “nửa bóng trăng đêm muộn mằn”. Cách đặt vấn đề của tác giả khá sắc sảo – nhẹ nhưng nặng, tưởng chừng như giản đơn nhưng vô cùng lớn lao mà nếu không khéo thể hiện, với một bài thơ chỉ vỏn vẹn mười hai câu thì thật khó giải quyết một cách trọn vẹn. Cách đặt vấn đề như vậy quả thật là có lý khi tác giả tỏ rõ “chính kiến” (ý đồ) của mình ở hai câu sáu – tám tiếp theo:

Mình về mình có biết chăng?

Em mang mưa gửi vào trăng ru hờ….

     Đọc “Mình về mình có biết chăng?”, chúng ta dễ dàng nhận ra dáng dấp của những câu ca dao mượt mà và duyên dáng nói về tình chồng vợ. Và đây chính là “cái lý” để tác giả gọi “mình” với người yêu (vâng, là người yêu)! Tôi cho rằng, nếu không vận dụng khôn khéo “cái lý” của ca dao ở ngay câu này thì ở phần sau, khi thốt lên “Mình ơi!/Em… nhớ mong mình…”  sẽ rất vô duyên, ít nhất là thô kệch. Nhưng ở đây, với câu sáu “Mình về mình có biết chăng?”  thấm đẫm chất ca dao với nồng nàn tình nghĩa vợ chồng, chữ “mình” đã được tác giả tạo cho một thế đứng rất vững chãi trong suốt bài thơ, trong suốt “Khúc ru mưa”  ru lòng. Và, tác giả đã nói với “mình” của mình rằng, thế đấy, trong đêm lạnh với vầng trăng một nửa trong không gian mưa lạnh và với thời gian nửa cuối của đêm (cũng là nửa cuối đời người, nửa cuối chuyện tình), em sắp ru mình (ru anh) bằng nhịp con tim thổn thức, bằng vành nôi của lòng em dành trọn cho mình; và tất cả điều ấy, mình hãy hiểu cho (từ cách hỏi “mình có biết chăng?”), cũng có nghĩa là em đang ru em!

     Tác giả Hải Đăng đã ru người yêu, người mà tác giả gọi là “mình”, và ru chính mình như thế nào? Đây, tác giả đã ru như thế này đây:

Ru miền tít tắp bơ vơ

Ru gần bên gối, ru tơ tiếng cười

Ru ai ru mặn bờ môi

Ru em xót đắng…

ru vời xa xôi…”!

     Tác giả đã mang mưa gửi vào trăng để ru như thế đấy. Lòng ru lòng đến ngẩn ngơ. Tình ru tình đến xót xa. Nhưng nơi tụ lại của tất cả con chữ này là nhịp tim thổn thức của tác giả, là nhịp lòng bời bời của tác giả, là nhịp nôi êm ái của tác giả dành cho người mình yêu. Nhưng, cũng từ chính những câu chữ ấy, người đọc bỗng thấy ẩn chứa bên trong là những chiêng chao nỗi lòng, là những dùng dằng của nhịp đập con tim, là những ngập ngừng của vành nôi tình ru. Tác giả mang mưa gửi vào trăng để ru cái miền tít tắp thẳm sâu, cái miền thực đến sững sờ nhưng dường như cũng hư ảo đến huyền diệu thông qua cách diễn đạt theo một ý nghĩa vừa ngả nghiêng, chao đảo, chông chênh… nhưng cũng vừa đằm thắm, dịu ngọt, vững chãi… của nhịp tim ru mưa. Cứ lấy một từ “ai” duy nhất trong bài mà tác giả đã dùng một cách… bất ngờ để hiểu về vấn đề này vậy! Rõ ràng, “ai” ở đây không ai khác ngoài người yêu, người mà tác giả ngay từ đầu xác định cách xưng hô “mình – em”. “Ru ai ru mặn bờ môi”  là câu sáu không thể tách rời câu tám sau đó (câu tám có ngắt câu): “Ru em xót đắng…/ru vời xa xôi…”. “Ru ai” và “Ru em” còn là ai khác nếu không là “ru mình” và “ru em”! Tác giả đã rất có lý khi chuyển cách xưng hô từ “mình” sang “ai” khi muốn biểu đạt sự giận hờn, trách móc. Nhưng khi gọi “ai” vẫn là “ru” – ru lòng, ru người; và hơn thế, tác giả đã dành cho người ấy bờ môi mặn nghĩa tình trong lời ru của trái tim mình. Và cũng như vậy, khi ru chính mình, tác giả đã xót lòng buông lời trách nhẹ “ai” đó rằng:

Ru em xót đắng…

ru vời xa xôi…

     Vậy, rõ ràng từ “ai” đã vô cùng có lý khi xuất hiện ở khổ thơ thứ hai để tác giả giãi bày lòng mình trong tiếng ru mưa – tiếng ru lòng.

     Đến đây, chỉ vỏn vẹn hai khổ thơ tám câu, “khúc ru” của tác giả đã được giải quyết một cách khá trọn vẹn với nhiều trạng thái tình cảm, với không ít sắc màu của nỗi lòng của tác giả dành cho người yêu thương; và, với trên hết là sự trọn vẹn của con tim dành cho “mình” của Hải Đăng! Nhưng, nếu chỉ dừng ở tám câu như thế, chắc chắn bài thơ không thật xuất sắc bởi vấn đề mà tác giả nêu ở phần đầu – mang mưa gửi vào trăng để ru khúc ru lòng – chưa đi đến cái điều mà tác giả muốn nói: “Xin ru tròn giấc, xin tình thôi mưa!”. Tôi cho rằng hình ảnh “Nửa lời ru chẳng níu lơi/ Nửa vầng trăng cũng đầy vơi khối tình”  không chỉ là sự bắc cầu cần thiết mà còn là “lời tuyên bố “ của tác giả, lời tuyên bố khá khẳng khái! Đến đây, cách xưng hô “mình – em” quay trở lại:

Mình ơi…!

Em… nhớ mong mình…!

Xin ru tròn giấc, xin tình thôi mưa!

     Một điều đáng lưu ý: Chỉ với một câu sáu (có ngắt câu) nhưng tác giả đã sử dụng đến những ba lần dấu chấm lửng (…), theo tôi, là chủ ý của Hải Đăng nhằm tiếp tục diễn đạt sự ngả nghiêng, chao đảo, chông chênh… nhưng đằm thắm, dịu ngọt, vững chãi… như trên đã nói.

     Và, nói thật lòng mình, khi viết đến đây, nhẽ ra không thể thiếu một vài câu mang tính chất kết luận, nhưng với bài thơ khá trọn vẹn này của Hải Đăng, tôi cho rằng viết thêm một câu nữa, e thừa! Chỉ muốn nhắc lại rằng: “Khúc ru mưa” chính là khúc ru lòng!

 HOÀNG VŨ

(Theo Báo điện tử Lâm Đồng)