Hiện nay các nhà thơ Việt Nam có thể không còn hào hứng nữa với lục bát khi cầm bút, vì nhiều lẽ. Tôi có người bạn hiểu rõ điều ấy nhưng vẫn làm, đơn giản vì anh không là thi sĩ, mà chỉ là một người 'làm văn thể'.

        Loại lục bát anh quan tâm không phải loại mọi người từng biết: trước anh không ai làm: Lục bát 2-trong-1, một loại lục bát thuận-nghịch, cho phép đọc hai chiều xuôi-ngược.

       Thí dụ: 'Ơi trời chán quá đi thôi/ bông lông ngày tháng của tui mô còn' cũng có thể đọc là:'Thôi đi quá chán trời ơi/còn mô tui của tháng ngày lông bông'.

        Ý tưởng về thơ thuận-nghịch không phải điều mới mẻ. Ai đã qua những giờ học Văn thể (Cổ văn) lớp 8 (miền Nam trước 75) cũng biết những bài Đường luật thất ngôn bát cú thuận-nghịch của một vài thi nhân xưa. Ngoài ra, người ta có thể tìm thấy một bài hay của Phạm Thái trong tiểu thuyết Tiêu Sơn Tráng Sĩ - Khái Hưng. Tạp chí Văn (trước 75), số tưởng niệm Hàn Mặc Tử, cũng có một bài do nhà thơ này làm, đặc biệt ở chỗ có thể đọc 6 cách: đọc xuôi/đọc ngược; bỏ 2 chữ đầu đọc xuôi/bỏ 2 chữ đầu đọc ngược; bỏ 2 chữ cuối đọc xuôi/bỏ 2 chữ cuối đọc ngược.

        Anh bạn tôi thoạt cũng làm 1, 2 bài thất ngôn bát cú kiểu 6-trong-1 như vậy, nhưng không gửi báo, vì thấy nó đã cổ lỗ sĩ. Về sau, anh mới nảy ý định đem trò này thí nghiệm lên lục bát. Anh không gọi nó là thơ, bởi hẳn không thể xem đấy là nghệ thuật; chẳng qua chỉ là kỹ thuật, hay xảo thuật - một trò chơi, không hơn. Tuy vậy, anh ta muốn đăng ký bản quyền trò chơi này.

Lâu rồi anh gửi tôi 2 bài.

 Bài 1 (đọc xuôi)

Canh tàn

 Dài cơn gió trở sang đêm

trăng hồn rọi mái trời bên lạnh ngồi

song ngoài tạnh ngất mù khơi

hoa như vàng rụng nửa đời thờ ơ

qua rồi tỉnh giấc tan mơ

về nẻo xa mờ dội tiếng mông mênh

nghe thầm khắc điểm tàn canh

mùa theo đi lá trụi cành buồn trơ

Đọc ngược bài trên (từ phải sang)

Tàn canh

Đêm sang trở gió cơn dài

ngồi lạnh bên trời mái rọi hồn trăng

khơi mù ngất tạnh ngoài song

ơ thờ đời nửa rụng vàng như hoa

mơ tan giấc tỉnh rồi qua

mênh mông tiếng dội mờ xa nẻo về

canh tàn điểm khắc thầm nghe

trơ buồn cành trụi lá đi theo mùa

Bài 2 (đọc xuôi) 

 Em đi

Đầy năm tháng phủ rêu rồi

mây ngàn chìm khuất với tôi theo về

quên đường đá sỏi em đi

 quen gót thầm thì cỏ lá mù sương

tìm ngơ ngẩn bước thu vàng

Đọc ngược (từ phải sang, từ dưới lên)

Đi em

Vàng thu bước ngẩn ngơ tìm

sương mù lá cỏ thì thầm gót quen

 đi em sỏi đá đường quên

về theo tôi với khuất chìm ngàn mây

rồi rêu phủ tháng năm đầy

       Gần đây anh lại gửi tôi mấy bài khác. (đọc xuôi) Biết răng: “Mau cho mệ chịu chưa nì/ tau thôi thà đặng nớ ni khoan ừ/ mà ri miết cũng rằng nư/ là có mi chừ biết đách mô ai/chi ra rứa riết răng coi'.

       Đọc ngược bài trên (từ phải sang, từ dưới lên) Răng biết: 'Coi răng riết rứa ra chi/ai mô đách biết chừ mi có là/nư rằng cũng miết ri mà/ừ khoan ni nớ đặng thà thôi tau/nì chưa chịu mệ cho mau'.

       Hiển nhiên, ngôn ngữ trong những sản phẩm trên không thuần nhất (khi sặc mùi cải lương, khi sặc mùi 'ba trợn'), nhưng tác giả chỉ có ý nói trò chơi không gò bó người ta vào một phong cách nhất định nào, và sự thực thì mấy bài lục bát trên không cái nào mang văn phong đặc trưng của anh ta. Mục đích của anh không phải 'làm thơ', mà chỉ minh họa một trò chơi 'văn thể', 'khoét' rộng một thể thơ đã cũ, đòi hỏi kỹ thuật cũng như năng lực tiếng Việt của người làm lục bát hơn nữa.

      Một trò chơi, vâng, song không phải là không có ý nghĩa. Có lẽ chỉ tiếng Việt, với tính lỏng lẻo cố hữu ở các mối nối từ cũng như câu, mới cung cấp khả năng này, mà phần lớn chúng ta thường chỉ phàn nàn rồi bỏ qua, chẳng ai màng tận dụng.

                              (Theo tác giả Bùi Hoằng Vị)