Ngày 2-7-2010, tại Hội Nhà văn Việt Nam đã diễn ra Lễ Tổng kết và Trao thưởng cuộc thi sáng tác thơ Lục bát “Ngàn năm thương nhớ” do website lucbat.com khởi xướng và đồng tổ chức.
Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Chung khảo cuộc thi “Ngàn năm thương nhớ” đã tới dự và phát biểu ý kiến.
Lucbat.com xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu quan trọng này.
Thể thơ lục bát đã trở thành khuôn vàng thước ngọc với dân ca, ca dao, và đạt đến đỉnh cao chói sáng với các nhà thơ cổ điển. Nay ta tổ chức cuộc thơ chuyên đề về thể thơ dân tộc này, có phải là câu chuyện bình cũ rượu mới hay không? Không. Cái gì cũng có luật giới của nó. Nếu xem cuộc thi này là một cuộc chơi thì chính luật chơi ấy nằm trong hình thức thể thơ, là cái thước đo tài đối với mỗi thí sinh. Đó là nói về mặt lý thuyết. Còn trong quá trình tạo ra một sảm phẩm thi ca, đến lượt mình, mỗi nhà thơ lại mới hoá, lạ hoá, cá nhân hoá cái hình thức bó buộc kia theo một cách riêng. Đó là câu chuyện hình thức của nội dung và nội dung của hình thức.
Bây giờ chúng ta xem xét về mặt giá trị.
Trong lúc làng thơ ta hiện nay không ít người say sưa tìm tòi hình thức, rút lui vào hình thức, rút lui cả vào cá nhân thì cái được nhất của cuộc thi này là lục bát đang mở ra với đời thường, phát hiện chất thơ của ngày thường, làm nên những gía trị thẩm mỹ ngày thường, sục vào mọi ngõ ngách của đời sống để đãi lấy thơ. Để làm việc đó, các tác giả phải tự thắng mình trong quan niệm, rằng, ở đời không có cái nên thơ hay không nên thơ, chỉ có tài hay không có tài. Và cái tài thể hiện đậm nhất trong cuộc thi này là cái tiếp cận với thế giới quanh ta, nghiền ngẫm, chuyển hoá nó thành chất liệu của tâm hồn. Một đám lục bình phương nam, một bà dì thân thuộc, một anh hát xẩm, một buổi chợ đêm, một ngôi chùa làng , cho đến cả một chiếc điếu cày... tất cả quen thuộc đến sờn mòn (chữ của Mai a) không có gì to tát và người ta đã viết về nó bao nhiêu rồi, khai thác nó bao nhiêu rồi, ấy thế mà nay trong cuộc thi này nó lại bật mầm lên, mới mẻ, nguyên sơ và thật là cảm động. Để soi sáng lên chất thơ ngày thường , nhà thơ phải luôn luôn chống lại sự vô tình , lãnh cảm , căn bệnh nguy hiểm nhất luôn đe doạ giết chết thơ. Qua đó mới thấy quý tình cảm sâu đậm này của Nguyễn Hữu Quý khi anh viết về lục bình phương
Thâm bào nước dưới mây trên
Trôi là động, đứng là yên phận mình
Chẳng ai đi cắm lục bình
Tím hoa nở giữa lặng thinh đêm dài
Trần Duy Thới nhớ về một kỷ niệm tuổi thơ:
Tờ rơi gấp một con diều
Trẻ con thả nốt mảnh nghèo lên không.
Nguyễn Trường Thọ thấm hết nỗi xa cách thời bình của một người yêu lính.
Nắng mưa run tiếng thở dài
Em buốn, anh biết ban mai cũng buồn
Minh Tâm nói về mẹ:
Đỡ bát cơm nóng thơm lừng
Run tay mẹ bới
Ngập ngừng tay con
Quang Chuyền gợi lại những hy sinh trong chiến tranh
Nhà chia nửa sáng nửa chiều
Mới qua được nửa kiếp nghèo ra rơm
Giá mà còn đủ mặt con
Mẹ đâu đến nỗi nửa buồn nửa lo
Nguyễn Thanh Mừng viết về Thánh Gióng:
Mây Phù Đổng, gió tuổi thơ
Lắng nghe lịch sử non tơ mỉm cười.
Bình Nguyên viết tiễn em lên máy bay:
Bàn tay vừa nắm bàn tay
Rồi ra mù mịt đám mây bầu trời
Trong quá trình xem xét các giá trị, Hội đồng Chung khảo rất quan tâm đến dấu ấn của sự sống ngày hôm nay và xem đó như một tiêu chí quan trọng hàng đầu.
Mỗi tác giả góp một ưu điểm vào cuộc thi. Hàm lượng của các ưu điểm đó cao hay thấp, tản mạn hay tập trung là căn cứ để phân biệt các thứ bậc. Sự cân nhắc tập thể của Hội đồng Chung khảo đi đến thống nhất rằng, khoảng cách các thứ bậc của cuộc thi này không xa. Điều đó cũng phản ánh trình độ chung của các thí sinh. Trong tình hình đó, nếu theo cách làm thông thường so bó đũa lấy cột cờ thì cuộc thi này có thể có giải nhất, vì thấy có sự trội nhỉnh khá rõ. Tuy vậy Hội đồng Chung khảo nhận thấy đây là cuộc thi của các cơ quan báo chí Trung ương có lượng bạn đọc đông đảo, nên đặt cuộc thi trong bình diện chung của đời sống văn học ngày hôm nay. Với hình thức rọc phách cho điểm, và chỉ điều chỉnh số điểm của từng người nếu sự chênh lệch của người cho điểm thấp nhất và cao nhất cách nhau từ hai điểm trở lên. Và chỉ đến khi việc cộng điểm đã xong, xếp thứ bậc đã xong, ban Tổ chức mới đối chiếu mã số để tìm tên tác giả. Các làm này hoàn toàn tránh được cảm tình quen biết nếu có, vừa phát huy sự xem xét độc lập cá nhân, vừa tôn trọng tính khách quan của cả một tập thể. Hơn nữa tất cả các bài hay vào chung khảo đều được đọc và bình xét trước Hội đồng Chung khảo, nhiều trường hợp hơn kém được tính đến từng nửa điểm. Chúng tôi đã dừng lại khá lâu ở những bài Chợ đêm Long Biên của Nguyễn Thị Mai, Dì tôi của Đoàn Nguyên, Làng trong phố của Hồ Phong Tư, Nửa vầng trăng khuyết của Quang Chuyền, Về Khương Thượng của Nguyễn Trọng Tuất, Lời hát xẩm mù của Hoàng Phan Hùng.
Nguyễn Thị Mai hay ở sự miêu tả đầy cảm thông với những người phụ nữ mưu sinh tại một chợ đêm mở ngay giữa lòng Hà Nội.
Nữ nhi cửu vạn đêm dài
Vác khiêng hùng hục, sụn vai vẹo người
Giữ lành quả ngọt, rau tươi
Chị tay đen đúa, em cười nhọ nhem
Nếu Nguyễn Thị Mai giỏi vẽ thân phận của một tập thể thì Đoàn Nguyên hay ở sự thể hiện thân phận của một cá nhân.
Dì tôi ở giữa phố đông
Quanh năm chợ búa mà không thấy giầu
Người ta mấy bậc nhà lầu
Dì tôi lưng áo vẫn mầu… nhà quê
Hoàng Phan Hùng thông cảm với nỗi bất hạnh của “anh hát xẩm mù”:
Ai nghe bùn đất thì nghe
Lời quê khoai củ…ai chê, thì đừng
Được mùa xẩm hát lời mừng
Thất bát lời xẩm ngập ngừng đắng cay
Quang Chuyền nói cái vĩnh cửu vô giá của những người đã ngã xuống trong chiến tranh. Hồ Phong Tư báo động về sự đứt gãy văn hoá khi làng chuyển dần sang phố. Nguyễn Trọng Tuất hoài cổ . Nguyễn Minh Khiêu sảng khoái với chiếc điếu cày. Câu thơ lục bát theo họ làm vổng lên nhưng cung bậc tình cảm khác nhau, giàu chất tự sự, mà không làm mờ yếu nội tâm của tác giả.
Biểu dương sự cố gắng của các thi hữu vì biết rõ tạo nên một giá trị của thơ, một sự chuyển động, một nhích lên, dù chỉ nhỏ cũng vô cùng khó. Trong sự trân trọng và kính yêu, chúng tôi vẫn thấy cần nhắc đến nhược điểm của cuộc thi này là nó mạnh về phong trào, chưa mạnh về chuyên nghiệp. Câu thơ lục bát quen thuộc rất dễ kéo người ta về những âm điệu cảnh trí quen thuộc, hết sức cảnh giác để khỏi sa vào sự mòn sáo.
Cuộc thi này tập hợp một đội ngũ đông đảo những người làm thơ, có người đã thành danh, có người theo đuổi thơ suốt cả cuộc đời, có người mới vào nghề, thay mặt Hội đồng Chung khảo nhiệt liệt chúc mừng các bạn trúng giả và chờ đợi những thành công mới.
Xin cám ơn.
Phạm Thanh Cải ghi
 Phan Lê Giang - phanlegiang@gmail.com - 0906892357 - Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam
(Ngày 15/08/2010 10:03:32 AM)
Rất nhiều bạn đọc thắc mắc không được thưởng thức những thi phẩm đạt giải cuộc thi thơ "Ngàn năm thương nhớ". Tôi sưu tầm, và gửi để các bạn đọc thưởng thức (Nếu BTV không quá mức khắt khe). Tiếc là các tác giả lucbat.com không có tên trong danh sách đạt giải. Các tác giả lục bát chuyên nghiệp còn chưa biết có một lucbat.com cho "nhà thơ bình dân". Đó là sự thật! |
Twitter
Google
Yahoo
Facebook
Gửi cho bạn bè