Rất ít người chọn thơ lục bát là thể loại thơ chính trong sáng tác của mình, mà thường chỉ coi đó là một sân chơi để dạo qua, để thử nghiệm một vài bài. Đó cũng là lí do mà những người viết rất ít khi in lục bát thành một tập riêng vì có làm thơ lục bát hay đến mấy, khi dồn lại thành một tập cũng rất khó đọc, rất khó tiêu hóa hết và thường làm cho người đọc có cảm giác nhàm chán, mệt mỏi khi phải đọc liền một lúc mấy chục bài. Thơ lục bát là thể loại thơ để nhâm nhi, ngâm ngợi nên phải thưởng thức từng ít một. Điều này cũng giống như ăn một món ăn, dù có được chế biến ngon đến đâu đi nữa, thì cũng chỉ ăn một vài miếng mới thấy ngon, chứ ăn cả bữa chỉ có độc một món, thậm chí, bữa nào cũng ăn, ngày nào cũng ăn mỗi một món đó thì sẽ thấy ngán đến tận cổ. Vì thế mà khi in tập, người viết thường đưa vào đó nhiều thể loại thơ khác nhau. Thế mà Nguyễn Hải Chi dám in hẳn một tập thơ lục bát riêng khi mà tên tuổi của anh, ngoài những ai quan tâm đến văn học trong tỉnh Hà Nam ra, rất ít người biết đến anh. Điều này thực sự là bản lĩnh.

Đọc xong cả tập thơ lục bát “Nơi hồn thu ở lại” của anh, tôi vẫn muốn đọc lại vì thực sự có nhiều câu thơ khá tài hoa, đáng để ngẫm ngợi. Người đọc sẽ không cảm thấy nhàm chán và tiếc nuối khi phải bỏ thời gian và công sức ra để tiêu hoá liền một lúc 49 bài trong tập thơ lục bát của anh. Đó là biểu hiện của tài năng, của sự chuyên nghiệp. Tất nhiên, không phải bài nào cũng đáng để đọc, nhưng nhìn chung, đây là tập thơ khá hay, đều tay, được lựa chọn kỹ càng nên để lại trong lòng người đọc nhiều dư vị khó quên.

Dường như Nguyễn Hải Chi có nhiều duyên nợ nơi cửa Phật. Có lẽ, cuộc sống bon chen, bấp bênh nơi trần tục làm cho anh luôn lo lắng không yên nên tìm đến cửa chùa như tìm đến một sự giải thoát cho những bế tắc trong tâm hồn. Nhưng vốn là người hay quan sát, quan sát rất kỹ và luôn tìm cách so sánh, liên tưởng nên dù có lạc đến chốn thâm nghiêm thì lòng anh cũng chưa thể về với cõi bình yên, thanh thản. Anh ngẫm ngợi nhiều về nhân sinh quan, về số kiếp con người. Có đến một phần tư số bài trong tập thơ, anh nói đến cửa thiền và vương vất những những tư tưởng nơi cửa thiền khi nghĩ về cuộc đời trần thế. Lạ thay, đó lại là những bài thơ có sức thu hút người đọc:

Tình xưa mắc tội gì đâu

Cũng đừng trách vội Thị Mầu lẳng lơ

Làm sao Tiểu Kính ngây thơ

Dấn thân tu, lại giả vờ làm trai

(Quả táo)

Ở đâu nước mắt đầm đìa

Nơi nao bổng lộc tranh chia nụ cười

Muốn quên ham hố trong đời

Những mong cứu độ phận người sắc không

(Yên Tử)

Trong cái mêng mông của cõi Phật ấy, anh cũng muốn tìm thấy những cái tươi non của sự sống, cái níu kéo của cuộc sống trần tục:

Em như quả táo tươi giòn

Gặp màu thiền bỗng lăn tròn sân rêu…

(Quả táo)

Dở dang duyên phận vào chùa

Gió xuân hơ hớ cứ đùa tam quan

(Thực)

Thành công nhất của Nguyễn Hải Chi trong tập thơ này là anh đã cố gắng đi tìm và đã tìm được những giá trị đích thực còn lại của những gì đã qua, những con người của quá khứ và những triết lí sống gần gũi, chân thực, có sức thuyết phục cao. Thực ra thì những điều đó cũng không có gì là mới bởi đã có nhiều người nói đến, nhưng những suy nghĩ, tâm trạng của anh về những điều phát hiện đó thì lạ và có chiều sâu của lí chí. Anh phát hiện ra nét buồn giấu kín của mẹ khi phố sá tiến về tận cổng làng:

Bữa thì thèm khế, thèm gừng

Nhà sang vẫn phải mua từng gói tăm

(Lên phố)

Những phát hiện rất lạ và có những câu thơ tài hoa để đặc tả những chiêm nghiệm của mình về làng quê và những thứ rất đỗi gần gũi, thân quen, gắn bó:

Bão tan, cây lá tả tơi

Như vừa kiệt sức sau hồi đánh ghen

(Sau bão)

Cơn mưa ngóng tiếng ếch xa

Trăng suông nhợt nhạt tháng ba quê nghèo

Ao làng trắng giấc hoa bèo

Cánh đồng khô khát tiếng reo mưa rào.

Lúa chiêm đợi nghén đồng dao

Hát câu giã gạo cào cào mỏi chân

Nâng niu hạt ngọc trắng ngần

Nương nhờ đất nước hoá thân mà thành.

(Đồng dao cho cánh đồng)

Phát hiện về những nét đẹp của làng quê, với nhiều nét tinh tế. Cái chất quê ấy đã làm cho thơ anh giàu nhạc điệu và đã làm nên một Nguyễn Hải Chi đằm thắm, đa mang, đa cảm:

Tôi cửu vạn, em làm thuê

Chợt nghe giọng nói cùng quê mình rồi

Dẫu xuôi ngược mấy phương trời

Tấm thân lưu lạc vẫn lời rạ rơm

(Giọng Bắc)

Với những văn nghệ sĩ, có lẽ sự mẫn cảm đã giúp Nguyễn Hải Chi dễ đồng cảm, đồng điệu với họ và dễ nhận ra những vẻ đẹp tiểm ẩn, chứa trong những trang viết của họ để lại cho đời. Với nữ sĩ Hồ Xuân Hương, anh thực sự tỏ lòng kính phục:

Đâu cần hoàng hậu, ái khanh

Câu thơ kéo đổ cổng thành, cửa quan

Nổi chìm duyên kiếp hồng nhan

Lên ngôi bà Chúa - thế gian mấy người

(Đi tìm nữ sĩ)

Với Nguyễn Khuyến, Nam Cao, Hàn Mặc Tử…, anh đều có những cảm xúc rất chân thành với nỗi buồn day dứt và tâm trạng ẩn ức, khắc khoải của họ:

Vườn Bùi, mẹ Mốc khóc cười

Trũng thêm dấu gậy, nghẹn hơi lối vòng

Chén thơm rượu Vọc khát mong

Trăng say khật khưỡng, nỗi lòng đầy vơi

(Nơi hồn thu ở lại)

Cũng như những người làm thơ khác, sau một thời gian tìm tòi, khẳng định phong cách của mình, Nguyễn Hải Chi cũng quay sang triết lí về cuộc đời. Ở trong những triết lí đó, anh muốn trải nghiệm, muốn ngẫm nghĩ thật sâu sắc về cuộc sống, về thân phận con người và muốn giãi bày tâm sự. Và anh cũng đã có được những thành công:

Đã một lần cháy thành than

Dâng mình rạc đến lúc tàn chưa thôi

Lạnh lùng đen đúa tiếng đời

Nóng lòng gặp lửa lại ngời lên hồng lên

(Than hoa)

Dẫu không che nổi chính mình

Xin làm bóng nhỏ ấm tình sắc hương

(Cây)

Tuy có nhiều câu thơ hay và tài hoa, nhiều suy nghĩ, lí giải độc đáo và lạ, nhiều quan sát tinh tế và góc cạnh, nhưng hầu hết các bài thơ của Nguyễn Hải Chi cũng chỉ được phần đầu và bị hụt hơi, bị đuối dần về cuối khiến bài thơ không hoàn chỉnh, giảm rõ rệt về giá trị nghệ thuật. Rất ít bài thơ trọn vẹn. Những câu kết thường làm cho bài thơ hoàn chỉnh và có ý nghĩa hơn thì trong thơ của anh, câu kết thường rất đơn giản, dễ dãi như kiểu người chạy sắp về đến đích thì bị hụt hơi, nên ý thơ thường nông và không có tác dụng nâng bài thơ lên. Rất ít gặp được những câu kết tàm tạm. Câu kết có thể làm cho bài thơ hay hơn, có lẽ chỉ có trong một bài thơ duy nhất, dù bài thơ đó chỉ ở mức độ trung bình. Đó là bài “Sóng”:

Đời sông sóng gió đã nhiều

Quặn lòng ráng đỏ những chiều đợi trăng.

Đọc thơ Nguyễn Hải Chi, mọi người đều có thể nhận ra sự cố gắng xoay sở, tìm kiếm những ý tưởng sáng tạo, cách sử dụng ngôn từ mới lạ, độc đáo và có sức gợi của anh. Tuy nhiên vẫn còn có một chút lúng túng, vụng về của anh trong cách xử lí ngôn từ khi thể hiện ý tưởng của mình, vì nếu chau chuốt hơn, kỹ lưỡng hơn, chắc chắn đó sẽ là những câu thơ rất hay. Điều đó dễ làm cho người đọc thất vọng, giống như đang ăn một bát cơm gạo tám ngon lành thì vướng phải hạt sạn vậy.

                                       Nhà thơ Nguyễn Hải Chi

Nếu được chọn những bài thơ khá nhất, để lại nhiều ấn tượng nhất trong cả tập, tôi sẽ chọn hai bài, đó là “Đồng dao cho cánh đồng” và “Đá làng”. Đây là những bài thơ thành công nhất của Nguyễn Hải Chi, bởi nó giàu chất tư duy, tính sáng tạo, giàu cảm xúc và thực sự nó đã đánh dấu sự vượt trội, sự trưởng thành trong ngòi bút của anh khi anh bắt đầu định hình được con đường sáng tác của mình trong mảng thơ lục bát.

Hoàng Trọng Muôn

    ĐT: 0982712526

          Email: hoangtrongmuon@yahoo.com